Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Sırbistan’ın Rus petrol şirketlerine yönelik AB (Avrupa Birliği) yaptırımları yürürlükteyken, çoğunluk hissesi iki Rus enerji şirketine ait olan Sırbistan Petrol Sanayii NIS hakkında Ruslarla görüşmek ve gerekirse devralmak istediğini söyledi.

Balkan Insight’ta (BIRN, Balkan Investigative Reporting Network–Balkan Araştırma Raporlama Ağı) çıkan habere göre Sırbistan, tek petrol şirketi NIS’in yüzde 51’ini 2008’de Rusya’nın enerji devi Gazprom’a satmıştı ve eleştirilere göre 400 milyon avroluk pazarlık fiyatı için artı 550 milyonluk yatırım sözü verilmişti.

“BU SADECE MECBUR KALIRSAK OLUR, ÇÜNKÜ KİMSENİN MALINI ÇALMAYACAĞIZ”

Cumhurbaşkanı Vucic, yaptığı açıklamada, dünya piyasalarında artan fiyatların yanı sıra bir diğe büyük sorununun, rafinerilerinin Ruslar tarafından sahiplenildiği ve yönetildiği için yaptırımlar altında olduğundan yedek parça temin edilememesi olduğunu söyledi.

Vucic, Sırbistan’daki özel TV kanallarından Pink Television’a verdiği bir röportajda, söz konusu problemleri çözmek için Ruslarla konuşup AB yaptırım rejimi devam ederken şirketi devralmak ve yaptırımlar kalktığında yapılacaklara ilişkin kesin sözleşmeler imzalamak gerekeceğini söyledi. Vucic konuya ilişkin, “Ama bu sadece mecbur kalırsak olur çünkü kimsenin malını çalmayacağız” açıklamasında da bulundu.

AB yaptırımlarına tabi olmayan Rus Gazprom, NIS’in yüzde 6.15’ine sahip. Ancak yaptırımlar altındaki Batı Balkanlar istisna maddesine sahip olan yan kuruluşu Gazprom Neft ise yüzde 50 hisseye sahip. Sırbistan’ın ithal ettiği ham petrolün çoğu, Hırvat petrol boru hattı operatörü “Jadranski naftovod, JANAF” boru hattı aracılığıyla geliyor ve çoğunlukla Rusya ve Irak’tan geliyor. Sırbistan’ın 2020 Arz Güvenliği Beyanı’na göre NIS’in ham petrolünün ülkenin toplam ihtiyacının yüzde 25’ini karşıladığı belirtiliyor.

UKRAYNA-RUSYA SAVAŞINDAN İTİBAREN NIS ŞİRKETİ SORUNU

Ukrayna’da savaşın başlamasından bu yana (Şubat 2022) geleneksel müttefiki Rusya ile AB emelleri arasında seçim yapmak için artan baskıyla birlikte Sırbistan, AB’nin Rus enerjisine yaptırımlar getirmesinden bu yana NIS’in mülkiyet yapısı konusunda bir meseleyle karşı karşıya kaldı.

AB, altıncı yaptırım paketi ile Rusya’dan ham petrol ve rafine petrol ürünleri ithalatına ambargo uyguladı. Ayrıca AB operatörlerinin altı aylık bir ödemesiz dönemden sonra “petrolün özellikle deniz yolları aracılığıyla üçüncü ülkelere taşınmasını sigorta ettirmesini ve finanse etmesini” yasakladı. Ancak bu yaptırımların Bulgaristan, Hırvatistan ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkeler için bazı istisnaları ve gecikmeli süreleri var. AB, 16 Mart’ta dördüncü bir yaptırım paketi uyguladığında, üyelerini Gazprom Neft de dahil olmak üzere birçok şirket tarafından “birlik dışında kurulmuş ve mülkiyet hakları doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50’den fazla kişiye ait olan bir tüzel kişi, kuruluş veya kuruluşla” herhangi bir işlemde bulunulmasını yasakladı.

Bu, Gazprom Neft’in o sırada hisselerin yüzde 56,15’ini elinde bulundurduğu göz önüne alındığında, NIS’i etkiledi. Bununla birlikte, AB’nin beşinci paketi, “Avrupa Ekonomik Alanı, İsviçre veya Batı Balkanlar’ın herhangi bir üyesini” yasağın dışında tutuyor.

DENİZ HABER AJANSI