Amerika'ya ismini veren denizci: Vespucci
Amerigo Vespucci, Mart 1454’te Floransa’da doğdu. Coğrafyaya ve haritalara küçük yaşta ilgi duyan Vespucci, bu alandaki bilgilerini amcası Giorgio Antonio’dan aldığı derslerle derinleştirdi. Ailesinin yakın ilişkileri sayesinde 1479’da, o sıralar İtalya’yı yönetmekte olan Medici Ailesi için çalışmaya başladı. Bir süre Paris’te kaldıktan sonra ülkesine döndü ve Lorenzo de Medici’nin bankasında çalışmaya başladı. 1491’de Medici’nin İspanya’nın Sevilla şehrinde bulunan gemicilik şirketinde görevlendirildi.
Vespucci buradayken bazı seferlere gözlemci ve rotacı olarak katıldı. 1496’da ikinci Karayip seferinden dönen Kristof Kolomb ile tanıştı. Kolomb’un Asya eteklerini aştığı seferleri ve yeni keşiflere duyduğu heyecan Vespucci’yi derinden etkilemişti.
Seferleri ve tartışılan mektupları
“Mundus Novus” (Yeni Dünya) ve “Lettera” (Dört Deniz Yolculuğu) adlı tartışmalı mektuplarında iddia ettiğine göre Vespucci 1497 ve 1504 yılları arasında 4 deniz yolculuğu yaptı. Fakat bunlardan ancak ikisi dönemin denizcileri ve tarihçiler tarafından kanıtlanabildi. Halen bazı tarihçiler Vespucci’nin kendi rolünü abarttığını ve kasıtlı olarak sahte kanıtlar ürettiğini, diğerleri iki mektubun da sahte olduğunu ve aynı dönemde başkaları tarafından yazıldığı düşüncesini savunurlar.
Vespucci mektuplarında ilk yolculuğunu Mayıs 1497 ile Ekim 1498 tarihleri arasında yaptığını dile getiriyordu. Fakat döneme ait tarihi olaylar ve coğrafi gerçeklerle çelişen bir çok bilgi bulunması, üstelik bu bilgilerin dönemin kartograflarına yansımaması tarihçiler arasında ciddi şüpheler uyandırıyordu.
Brezilya kıyılarında bir Avrupalı
1499’da Vespucci ikinci seferini gerçekleştirdi ve bu defa kendi mektupları dışında kanıtlar da seferin doğruluğunu gösteriyordu. Mayıs 1499’da İspanya’ya hizmet eden Alonso de Ojeda komutasındaki bir filoyla bilinen ilk keşif gezisine çıkmış oldu. Amacı, Afrika’nın güneyinden dolanarak, Hint Okyanusu’na çıkmaktı. Bu gezisi sırasında Brezilya kıyılarını dolaştıktan sonra Amazon Nehri’nin denize döküldüğü noktaya ulaştı. Dönüş yolculuğunda Trinidad ve Haiti Adası’nı dolaşan Vespucci, kendisinden önce bu bölgeyi dolaşmış Kolomb gibi yeni bulunan toprakların, Asya Kıtası’nın parçaları olduğunu düşünüyordu. Yeni bir sefer düzenleme yolundaki isteğinin İspanya Krallığı tarafından reddedilmesi üzerine, 1500’de, Portekiz’in hizmetine girdi.
Yeni sefer, “Yeni Dunya”
İki yıl sonra Vespucci en önemli yolculuğuna çıktı. Portekiz Kralı I. Manuel (1469–1521) tarafından görevlendirilen denizcinin rotası Brezilya idi. Brezilya kıyılarına bir kez yaklaşmış olan Vespucci bu görev için en ideal denizciydi. Başta filoyu komuta etmese de daha sonra Portekizlilerin ricası ile bu görevi de üstlendi. 1501 yılında Lizbon'dan ayrılmasıyla başlayan yolculuk, hava şartları yüzünden 64 gün boyunca Atlantik Okyanusu'nu geçme çabası ile devam etti. Cabo de Santo Agostinho'ya ulaştıktan sonra Rio de Janeiro Körfezi'ni keşfetti. Ardından, güneye yönelerek Rio de la Plata'ya indi ve Patagonya kıyılarını dolaştıktan sonra Temmuz 1502'de Lizbon'a geri döndü. Bu gezi sırasında bulunan toprakların Asya Kıtası'nın parçaları olmadığını farkeden Vespucci, daha sonra mektuplarında bu topraklardan (Yeni Dünya) adıyla söz etmişti.
Mektuplarında yerli halkın kültürüne, geleneklerine ve dinine kadar pek çok konuya yer vermiştir. Yazıları birçok dile çevrilerek Avrupa'da Kolomb'un günlüklerini bile geçecek popüleriteye sahip olmuştur.
Vespucci, Yeni Dünya'yı keşfetmek için Kolomb'un tam üç katı yol katetmişti. 6 bin 500 millik Atlantik Okyanusu'nu geçerken ne kadar yol gittiğini Mars ve Ay'ın konjonksiyonuna göre hesap ediyordu.
Son Sefer
1503’te tekrar Portekiz hizmetinde Brezilya keşfine çıktı. Fakat yolda fırtınaya tutuldu. Filosu dağıldı ve Portekiz komutanının gemisi kayboldu. Sonuç elde edemeden Lizbon’a dönen Vespucci bundan sonra bir daha sefere çıkmadı.
1505 yılında yeniden İspanya’nın hizmetine girdi ve Sevilla’ya yerleşti. 1508’de baş kılavuzluğa (piloto mayor) atanan Vespucci, yeni bulunan bölgelerin haritalarının yapılmasına ve denizcilerin yetişmesine katkıda bulundu. 1507’de Loren’de bir grup akademisyenin ortaya çıkardığı “Kozmografiye Giriş” adındaki coğrafya kitabının yazarlarından biri olan Martin Waldseemüller Yeni Dünya’yı “Amerika” olarak adlandırmayı önerdi. Vespucci kendi mektuplarında isminin Latin versiyonu olan Americus Vespucius’u kullanıyordu. Waldseemüller bu kelimenin feminin formunu kullanarak America ismini buldu. Bir takım tartışmalardan sonra bu toprakların bağımsız bir kıta olduğunu kanıtlayan kaşifin, Amerigo Vespucci’nin, adıyla anılmasında karar kılındı. Amerigo Vespucci, 22 Şubat 1512’de yakalandığı malarya hastalığı nedeniyle, 58. yaş gününden bir ay önce, İspanya’da hayatını kaybetti.
