Asbestli çalışma yapan işyerlerinde alınması gereken güvenlik ve sağlık önlemleri belirlendi. Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelikte, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın ilgili mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydı ile asbestin her türünün çıkarılması, işlenmesi, satılması ve ithalatı, asbest içeren her türlü ürünün ithalatı ve satılması ile asbest ürünlerinin veya asbest ilave edilmiş ürünlerin üretimi ve işlenmesi yasak olduğu belirtildi.
Yönetmeliğe göre işveren, asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda, asbestin türü ve fiziksel özellikleri ile çalışanların maruziyet derecesini dikkate alarak risk değerlendirmesi yapmakla yükümlü olacak, risk değerlendirmesi yapılırken çalışanlar veya temsilcilerinin de görüşlerini alacak.
İşveren ayrıca söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işlerine başlamadan önce, asbest içerebilecek malzeme ve yerlerini belirlemek için tesis, bina, gemi ve benzeri yapı ve sistemlerde inceleme yaparak gereken tedbirleri alacak. İşveren asbest içerebilecek malzemelerin, söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işlerini asbest söküm uzmanı nezaretinde asbest söküm çalışanı tarafından yapılmasını sağlayacak.
-Koruyucuların kullanılması-
Teknik önlemler alınmasına rağmen, havadaki asbest konsantrasyonunun sekiz saatlik zaman ağırlıklı ortalama değerinin (ZAOD-TWA) 0,1 lif/cm3'lük sınır değeri aşabileceği söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma gibi belirli işlerde ise işveren çalışanların korunması için uygun solunum sistemi koruyucusu ve diğer kişisel koruyucu donanım ile bunları kullanacak çalışanların ve çalışma sürelerinin belirlenmesi ve kişisel koruyucuların kullanılmasını sağlayacak. Sınır değerin aşılması ihtimali olan yerlere uyarı levhalarının konulmasını sağlayacak, asbest veya asbestli malzemeden çıkan tozun, tesis veya çalışma alanı dışına yayılmasını da önleyecek.
Asbest söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işlerine ilişkin bir mesleki eğitim belgesine sahip olanlardan, yönetmelik çerçevesinde Bakanlıkça oluşturulacak komisyonun belirlediği eğitim programına ilişkin kurs bitirme belgesi istenmeyecek.
-İşveren, iş planı hazırlayacak, bildirimde bulunacak-
Yönetmeliğe göre işveren, bu kapsama giren çalışmalara başlamadan önce iş planı hazırlamak ve işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü'ne iş planı ile birlikte bildirimde bulunmakla yükümlü olacak.
Bildirimde, sökümü yapılacak asbestin türü ve miktarı, çalışan sayısı, işe başlama tarihi ve işin tahmini süresi, işin yürütüleceği yer gibi detaylar yer alacak.
İşveren veya temsilcileri, asbest söküm, yıkım, tamir, bakım, uzaklaştırma işlemleri tamamlandığında, işyerinde asbest tozuna maruziyet riskinin kalmadığını belirten ve ölçüm sonuçlarını da içeren bir belge düzenlenmesini de sağlayacak. Akredite olmuş ve Genel Müdürlükçe yetkilendirilmiş laboratuvarlarca düzenlenen bu belge ve ölçüm sonuçlarını içeren rapor işveren veya temsilcileri tarafından Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü'ne teslim edilecek.
Asbest ölçme ve numune alma işlemleri akredite olmuş ve Genel Müdürlükçe yetkilendirilmiş laboratuvarlarca işe başlamadan önce yapılan risk değerlendirmesi sonuçları dikkate alınarak, sınır değere uygunluğu sağlamak için çalışma ortamından düzenli olarak alınan asbest numunelerinde lif sayımı yapılacak.
Numuneler bu konuda görevli akredite ve yetkilendirilmiş laboratuvar çalışanları tarafından alınacak, numunelerin analizi, lif saymak için uygun araç gereçle donatılmış akredite ve yetkilendirilmiş laboratuvarlarda yapılacak.
Numune alma süresi, ölçüm veya zaman ağırlıklı hesaplama ile 8 saatlik çalışma süresinde (bir vardiya) çalışanın maruziyetini belirleyecek şekilde düzenlenecek. Lif sayımı, faz-kontrast mikroskobu kullanılarak Dünya Sağlık Örgütü'nün 1997 yılında tavsiye ettiği metotla veya eşdeğer sonuçları veren başka bir metotla yapılacak. Havadaki asbestin ölçülmesinde, uzunluğu beş mikrondan daha büyük, eni üç mikrondan daha küçük ve boyu eninin üç katından büyük olan lifler hesaba katılacak.
-Sınır değer-
İşveren, bu yönetmelik kapsamındaki çalışmalarda çalışanların maruz kaldığı havadaki asbest konsantrasyonunun, 8 saatlik zaman ağırlıklı ortalama değerinin
(ZAOD-TWA) 0,1 lif/cm3'ü geçmemesini sağlayacak. Çalışanların toza maruziyetinin en aza indirilmesi için yönetmelik kapsamına giren çalışmalar mümkün olan en az sayıda çalışan ile yapılacak, çalışma sistemi, asbest tozu çıkarmayacak şekilde tecrit edilecek, bu mümkün değilse çıkan tozun ortama yayılması önlenecek şekilde tasarlanacak. Asbeste maruziyet riski olan çalışmaların yapıldığı yerlerin ve kullanılan ekipman temizlik ve bakım işlerinin düzenli ve etkili şekilde yapılması sağlanacak.
Asbest veya toz çıkaran asbestli malzemeler, sızdırmaz uygun paketler içerisinde taşınacak ve diğer malzemelerden ayrı olarak depolanacak. Asbest içeren atıklar derhal toplanarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın ilgili mevzuatındaki işaretlemeler kullanılarak içinde asbest olduğunu gösterecek şekilde etiketlenip sızdırmaz paketler içinde en kısa zamanda işyerinden uzaklaştırılacak ve ilgili mevzuata uygun şekilde yok edilecek.
-Sınır değerin aşılması ve sağlık kontrolleri-
Çalışmalar sırasında sınır değerin aşılması halinde ise nedenler tespit edilerek asbest konsantrasyonunun bu değerin altına inmesi için derhal gerekli önlemler alınacak. Çalışanların korunması için uygun önlemler alınıncaya kadar etkilenmiş alanda çalışma yapılamayacak. Alınan önlemlerin yeterli olup olmadığını belirlemek için ortam havasında tekrar asbest konsantrasyonu ölçümü yapılacak. Asbest olduğu belirlenen çalışma alanlarında; gerekli işaretlemeler yapılacak ve uyarı levhaları konulacak. Görevli olanlar dışındaki çalışanların alana girmesi önlenecek, sigara içilmesi yasak olan alanlar belirlenecek, yeme içme için ayrılan yerler, asbest tozu ile kirlenme riski bulunan yerlerin dışında seçilecek.
Asbestle çalışılan işyerlerinde, çalışanlara koruyucu giysi, solunum cihazları gibi yapılan işe uygun kişisel koruyucu donanımı verilecek. Bu kişisel koruyucu donanımlar işyeri dışına çıkarılmayacak, giysiler işyerinde veya temizlik işlerinin yapıldığı yerlerde temizlenecek ve işyerinden yalnızca kapalı kaplar içerisinde çıkarılacak. Koruyucu giysiler ile çalışanların kendilerine ait giysileri ayrı ayrı yerlerde muhafaza edilecek. Çalışanlara uygun el ve yüz yıkama yerleri, tozlu işlerde ise duş imkanı sağlanacak.
İşveren gözetiminde asbest söküm uzmanınca; asbest söküm çalışanına, işyerinde diğer çalışanlara ve çalışan temsilcilerine hijyen, özel önlemler, koruyu donanımlarının kullanımı konularında yeterli bilgi verilecek.
Yönetmelik kapsamındaki işleri ilk defa yapacak kişinin, önce işyeri hekimi tarafından genel sağlık durumu değerlendirilecek, özellikle solunum sistemi muayeneleri başta olmak üzere genel sistemik fizik muayene ile diğer tetkik ve kontrolleri yapılacak. İşyeri hekimi, risk değerlendirmesi ve ölçüm sonuçlarını dikkate alarak çalışanların sağlık durumlarını değerlendirecek ve değerlendirme sonucuna göre akciğer radyografilerini uygun sürelerle tekrarlayacak. Bu süre 2 yılı aşamayacak. ağlık gözetiminden sorumlu işyeri hekimi; muayene ve tetkiklerin sonucuna göre, çalışanın asbeste maruz kalacağı işlerde çalıştırılmaması da dahil her türlü koruyucu ve önleyici tedbirleri belirleyerek işverene önerilerde bulunacak. Sağlık gözetimleri ile ilgili hususlarda yönetmelikle ayrıca belirlendi.
-Kayıtlar 40 yıl saklanacak-
Asbest söküm işini yapan veya yaptıran işveren, asbest sökümünde görev alanların yaptıkları işleri, çalışma süresini ve maruziyet düzeyini belirten kayıtları tutacak ve saklayacak. Asbest tozuna maruziyetin sona ermesinden sonra kayıtlar en az 40 yıl süreyle saklanacak. İşyerinin çalışanlarıyla devri halinde kayıtlar devredilen işletmeye teslim edilecek. İşyerinin kapanması halinde kayıtlar Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü'ne teslim edilecek.
Sosyal Güvenlik Kurumu'nca tespit edilen veya Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilen asbestoz ve mezotelyoma vakaları ile ilgili kayıtlar bu kurum tarafından tutulacak. Bu Yönetmelik kapsamında verilecek eğitimlerin programı, usul ve esasları ile asbest söküm uzmanının nitelikleri, Tozla Mücadele Yönetmeliği'nde düzenlenen Tozla Mücadele Komisyonu'nun önerileri de gözönünde bulundurularak Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından belirlenecek ve tebliğ olarak yayımlanacak. Asbest söküm uzmanlarının eğitimi İSGÜM tarafından yürütülecek. Tebliğde belirlenen programa uygun olarak kamu kurum ve kuruluşları, işçi ve işveren sendikaları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve Bakanlıkça işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitimi için yetkilendirilen kurumlar tarafından düzenlenecek asbest söküm çalışanlarının eğitimleri, asbest söküm uzmanları tarafından verilecek. Eğitimleri veren kurum ve kuruluşlar tarafından eğitimin sonunda sınav yapılarak başarılı olan katılımcılara kurs bitirme belgesi düzenlenecek. Eğitimlerle ilgili düzenlemeler 6 ay sonra yürürlüğe girecek.
Bu yönetmelik nedeniyle 2003 tarihinde yayımlanan yönetmelik ise yürürlükten kaldırıldı.
