Denizcilik sektörünü gelecek yıldan itibaren Emisyon Ticaret Sistemi’ne (ETS) dahil etmesinin ardından AB, yine denizcilikte kullanılacak çevreci yakıt düzenlemesi “FuelEU Maritime” üzerinde de çalışıyor.
Her iki mekanizma da denizcilik şirketleri Avrupa’da faaliyet gösteren bütün ülkeleri etkileyecek. Bu ülkelerden biri de AB’nin altıncı büyük ticaret ortağı Türkiye. AB, Türkiye'nin açık ara en büyük ithalat ve ihracat ortağıdır: 2022'de Türkiye'nin mal ithalatının %26'sı AB'den ve ülkenin mal ihracatının %41'i AB'ye yapıldı. Bu ihracat hacmi ve Türk denizcilik sektörünün, Türk taşımacılığındaki karbon emisyonlarına en kayda değer katkılardan birini oluşturması göz önüne alındığında yeşil dönüşümün önemi daha da netleşiyor.
Türkiye’de sektör temsilcileri AB’deki gelişmeleri dikkatle takip ediyor ve ülkede karbon nötr denizcilik işletmelerinin sayısı artıyor. Tüm bu gelişmeler gösteriyor ki; Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün (IMO) Mart 2023’teki toplantısında 44 ülke ile 2053’e kadar denizcilik sektöründe net sıfır emisyon hedefini açıklayan Türkiye, yeşil denizciliğe doğru ilerliyor. IMO’nun ise bu Temmuz’da revize edilmiş bir sera gazı emisyon stratejisini benimsemesi bekleniyor.
“Gemi sahipleri, çevre dostu alternatif yakıtlarla çalışan yeni yapım gemilere muazzam yatırımlar yapıyor. Ülkemizin limanları Yeşil Liman’a dönüşüyor. Hurdaya ayrılacak gemilerin yanı sıra yeni inşa edilen gemilere de hibe ve teşvik veriliyor” diyor Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Öztürk.
Ancak sektör temsilcileri sürecin hızlı ilerlemesi gerektiğini söylüyor. İstanbul Ticaret Üniversitesi Uluslararası Lojistik ve Taşımacılık Bölümü’nden Doç. Dr. Sabri Öz, “akademi, kamu ve sanayi işbirliğiyle, STK ve medyanın desteğiyle sosyal, ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliğe odaklanan çalışmalar yürütülmesi gerektiğini” ekliyor.
Türk Armatörler Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Cihan Ergenç devlet teşvikiyle Türkiye’de denizcilik sektöründe kullanılacak yenilenebilir yakıt için rüzgar ve güneşe yatırım yapılmasını öneriyor. Yusuf Öztürk ise sektörün dönüşümü için yatırımlara daha çok destek verilmesini öneriyor.
AB-Türkiye işbirliği teknolojik dönüşümü hızlandıracak
Sektör temsilcilerine kulak veren AB ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD ki AB ve AB'ye Üye Devletleri ile birlikte sermayesinin %54'üne sahip), Haziran ayında Türkiye'de denizcilik sektörünün karbondan arındırılmasına odaklanan ortak bir mali program başlattı.
“Türkiye için Denizcilikte Karbonsuzlaşma ve Yeşil Denizcilik Programı” hem özel sektör hem de belediye sektörünün yatırımlarını destekleyerek, ülkenin düşük karbon ekonomisine geçişini hızlandırmak için yeşil yatırımları kolaylaştıracak.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na danışılarak hazırlanan program, liman ve gemilerde çevre dostu teknolojileri teşvik ederek sektörü modernize etmeyi amaçlayan yeşil yatırımlara odaklanacak. Beklenen olumlu etkiler arasında enerji kullanımında, karbon emisyonlarında ve atıklarda azalma, özellikle kentsel limanlarda iklim risklerinin azaltılması ve daha iyi hava kalitesi yer alıyor.
Programın geliştirilmesine katkıda bulunan Ocean Finance Genel Müdürü Dr. Panayotis Zacharioudakis, Türk Denizcilik Sektörünün uluslararası ve ulusal yönetmeliklere ve mevzuatlara uyumlu olarak çevre dostu bir yaklaşım benimsediğini belirtiyor. Ona göre “AB-EBRD’nin Türkiye için Denizcilikte Karbonsuzlaşma ve Yeşil Denizcilik Programı olmasaydı bu iddialı görev imkansız olurdu.”
Program, AB hibeleri ile EBRD'den gelen finansmanı harmanlayarak yatırımı, limanlar ve gemilerin yanı sıra alternatif yakıt altyapıları ve denizcilik uygulamaları için özenle seçilmiş projeleri verimli bir şekilde destekleyecek birinci sınıf teknik yardımla güvence altına alacak.
AB Türkiye Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Nikolaus Meyer Landrut, programın 18 Haziran'da Ankara’da düzenlenen imza töreni dolayısıyla şunları söyledi:
"AB-Türkiye iş birliği Türkiye'nin denizcilik sektörüne bazı yenilikçi teknolojileri getirecek ve sektör için güçlü bir özendirme etkisi yaratacak. AB, çevre dostu, öncü teknolojilerin ve yeşil yakıtların pilot projelerde kullanımını kolaylaştırarak Türkiye'nin denizcilik sektörünün karbonsuzlaşmasının önündeki mevcut engellerin aşılmasında kritik bir rol oynayacak. Avrupa deneyimi, güçlü teşvikler olmadan yenilikçi teknolojiler ve alternatif yakıtların kullanımının önündeki engellerin aşılamayacağını gösteriyor."
EBRD Türkiye, Orta Doğu ve Afrika Altyapı Direktörü Sue Barrett ise şöyle konuştu: “Değişim devamlıdır ama asla kolay değildir. EBRD olarak bu önemli aşamada, sektör genelinde dönüşümsel etki yaratabilecek bir programla AB ve Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile güçlerimizi birleştirmekten memnuniyet duyuyoruz. Fonlarımızın, yardımlarımızın ve diyaloğumuzun Türkiye'nin denizcilik sektörünü hızla ilerleyen uluslararası standartlarla uyumlu hâle getirmeye ve ülke için daha yeşil bir gelecek sağlamaya katkıda bulunacağından eminiz."
AB’den sağlanacak 20 milyon avroluk bağış fonu EBRD ve potansiyel olarak diğer eş finansörlerden gelecek 50 milyon avroluk kredi finansmanının sağlanmasında 2,5 katlık bir kaldıraç etkisi yaratacak.
Deniz taşımacılığını daha yeşil ve daha güvenli hale getirmek
Avrupa Çevre Ajansı ve Avrupa Deniz Güvenliği Ajansı’nın Avrupa Denizyolu Taşımacılığı Çevre Raporu AB'de ulaşımın yarattığı tüm sera gazı emisyonlarının %13,5'inin gemilerden kaynaklandığını gösteriyor. Denizyolu taşımacılığının deniz altı gürültüsünü artırdığı ve deniz canlılarına zarar verdiği tahmin ediliyor.
AB denizcilik sektörünün karbondan arındırılmasında iki mekanizma temel rol oynayacak. Bunlardan biri 2024’te denizcilik sektörünü de içine alacak Emisyon Ticaret Sistemi (ETS). AB dışından AB limanlarına gelen gemiler, sınır emisyon değerini aşmaları halinde ETS kapsamında vergiye tabi tutulacak. İkinci mekanizma ise yakında çıkacak FuelEU Denizcilik yönetmeliği ki bu yönetmelik 5 bin tonun üzerindeki gemilerin çevre dostu yakıt kullanmasını zorunlu kılacak Çevre dostu gemiler ödüllendirilecek ve diğerleri de yeşil projeleri finanse etmekte kullanılacak cezaları ödeyecek.
Avrupa Komisyonu, deniz güvenliğine ilişkin AB kurallarını modernize etmek ve gemilerden kaynaklanan su kirliliğini önlemek için beş yasa teklifi sundu. Beş tekliften üçü, olayları ve kazaları azaltmak için deniz güvenliği kurallarını iyileştirmeye; insan hayatı kaybını ve çevre kirliliğini önlemeye odaklanıyor.
DENİZ HABER AJANSI
