Ukrayna Tahıl Birliği (UGA) Başkanı Nikolay Gorbachov Tahıl Koridoru kapsamında sevkiyat yapan çok sayıda geminin denetim için bekletildiğini belirterek, Ukrayna Altyapı Bakanlığı’nın açıklamasına göre süreci Rusya’nın kasten yavaşlattığını söyledi.

Tahıl Koridoru’nun işleyişiyle ilgili olarak EKONOMİ gazetesine konuşan Gorbachov gemilerin bir kısmının bir aydan uzun süredir, bir kısmının da iki-üç haftadır denetim için beklediğini belirterek, “Esasında, ne olursa olsun bekleme süresi bir-iki günü geçmemeli” dedi.

Ukrayna’daki tahıl üreticilerini ve ihracatçılarını temsil eden UGA’nın baskanı Gorbachov önce denetim gruplarının sayısının 3'e indirildiğini, ardından denetim sürelerini uzatmaya başladıklarını belirterek, Rus temsilcilerin yakıt miktarı gibi Ortak Koordinasyon Merkesi tarafından (JCC) zorunlu tutulmayan ve denetim konusuyla ilgili olmayan parametreleri bile kontrol etmeye başladıklarının altını çizdi.

Gorbachov Türkiye'nin de, Ukrayna ve BM ile birlikte Rus tarafına rağmen denetlenen gemi sayısını artırmak için liderlik rolü üstlenebileceğini ileri sürdü.

Denetim gruplarının sayısının artırılması gerektiğini ve hatta Rus tarafı olmadan da denetim yapılabileceğini ileri süren Gorbachov, Ukrayna'nın tahıl ihracatının engellenmesi durumunda oluşacak gıda kıtlığı ve yüksek fiyatların gelişmekte olan ülkelerde siyasi istikrarsızlığın yanı sıra gelişmiş ülkelerde gıda enflasyonunun yükselmesine neden olacağına dikkat çekti.

Ukrayna Altyapı Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Ukrayna limanlarına giden 72 gemi ile Afrika, Asya ve Avrupa’ya giden 27 gemi dahil olmak üzere toplamda 99 geminin boğazda bekletildiği belirtilmişti.

-Tahıl Koridoru kapsamında sevkiyat yapan gemiler ne kadar zamandır denetim için bekletiliyor?

Ukrayna Altyapı Bakanlığı'nın yaptığı açıklamada da belirtildiği gibi o gemilerin bir kısmı bir aydan uzun süredir, bir kısmı iki-üç haftadır denetim için bekliyor. Ancak esasında, ne olursa olsun bekleme süresi bir-iki günü geçmemeli.

-Sevkiyatlarda süreç neden yavaşladı, beklemelerin arkasındaki neden nasıl açıklanabilir?

Ukrayna Altyapı Bakanlığı, sürecin yavaşlamasının nedeninin, Rus denetçilerin kasıtlı eylemleri olduğunu açıkladı. Denetim gruplarının sayısını 3'e indirdiler, ardından denetim sürelerini uzatmaya başladılar.

Rus temsilciler, yakıt miktarı gibi Ortak Koordinasyon Merkesi tarafından (JCC) zorunlu tutulmayan ve denetim konusuyla ilgili olmayan parametreleri bile kontrol etmeye başladılar. Rusya ekibinin sabotajı gibi görünüyor.

Rus tarafı, kasım ayında da süreci kasıtlı olarak yavaşlatmış, bu da Ukrayna tarım ürünlerinin ihracatının ekimdeki 4 milyon tondan kasımda sadece 2,6 milyon tona düşmesine neden olmuştu.

- Tahıl koridorunun istikrarlı bir şekilde işlemesi için gerekli olan koşullar hangileri?

Ukrayna ve dünya, Karadeniz Tahıl Koridoru’nun işleyişini süresiz olarak veya en az bir yıl uzatmak istiyor. Bu, Ukrayna tahılının dünya pazarlarına istikrarlı bir şekilde tedarik edilmesini sağlayacak ve Ukraynalı çiftçiler için tahıllarını satma ve gelecek yılın hasadını yetiştirmek için kaynak tahsis etme imkanını garanti edecek.

Ayrıca Mykolaiv limanının dahil edilmesinin Tahıl Koridoru'nun istikrarına katkıda bulunacağına inanıyoruz. Bu, tahıl sevkiyatını artıracak, lojistik maliyetini düşürecek ve sonuç olarak gelişmekte olan ülkelere daha ucuz gıda tedarik edilmesini sağlayacaktır.

- Tahıl Koridoru’nda taraflar kendi sorumluluklarını yerine getirmezlerse ne gibi sonuçları olur?

Denetim gruplarının sayısının artırılması ve hatta Rus tarafı olmadan da denetim yapılması gerektiğine inanıyoruz. Ve zaten bununla ilgili başarılı bir deneyime sahibiz. Ekim ayında, Ruslar Tahıl Koridoru’nun operasyonlarını sabote etmeye çalıştığında, Ukrayna, Türkiye ve BM (JCC'nin tarafı olarak, ancak Rusya olmadan), 31 Ekim'de 14 geminin hareketi için bir plan üzerinde anlaştılar ve Rusya tarafına da bilgi aktarılmıştı.

Ukrayna'nın ihracatının engellenmesi durumunda oluşacak gıda kıtlığı ve yüksek fiyatlar, başta Afrika ve Orta Doğu olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde siyasi istikrarsızlığın yanı sıra gelişmiş ülkelerde gıda enflasyonunun yükselmesine neden olacaktır.

Bu siyasi istikrarsızlık, isyan ve ayaklanmalara dönüşebileceği gibi, Türkiye'ye ve Batılı ülkelere yeni bir kitlesel göç dalgasına da neden olabilir. Saldırgan ülkenin istediği de tam olarak bu: Batı'ya yeni bir kitlesel göç dalgasına neden olmak için Ukrayna tahılına bağımlı ülkeleri istikrarsızlaştırmak ve böylece Batı ülkelerini siyasi ve ekonomik olarak zor durumda bırakmak.

- Bu süreçte Türkiye’nin üzerine düşen, yapması gerekenler neler?

Türkiye, Tahıl Koridoru’nun destekleyicilerinden biri olarak Ortak Kontrol Merkezi'nde Ukrayna ve BM ile birlikte Rus tarafına rağmen denetlenen gemi sayısını artırmak için liderlik rolü üstlenebilir.

Türkiye'nin Ukrayna tahıl ve yağlı tohumlarının en büyük ikinci ithalatçısı olduğunu belirtmekte fayda var. 1 Ağustos 2022'den itibaren Türkiye, 0,8 milyon ton buğday ve 0,66 milyon ton mısır dahil olmak üzere yaklaşık 1,7 milyon ton tahıl ve yağlı tohum ithal etti. Yağ ve bakliyat da dahil olmak üzere toplam ithalat yaklaşık 1,9 milyon tona ulaştı.

- Tahıl Koridoru çerçevesinde ne kadar Ukrayna tahılı ihraç edildi, önümüzdeki sezon için beklentinizi öğrenebilir miyiz?

Tahıl Koridoru operasyonunun başlangıcından bu yana, Ukrayna'dan yaklaşık 16 milyon ton tarım ürünü ihraç edildi. Ve bu hacmin 14.9 milyon tonunu tahıllar ve yağlı tohumlar oluşturdu.

2022/2023 sezonunda Ukrayna'dan yapılan ihracat, deniz yoluyla ihracatın sezon sonuna kadar sürdürülmesi koşuluyla yaklaşık 48 milyon ton tahıl ve yağlı tohuma ulaşabilir.

- Ukrayna 2021'de rekor bir tahıl hasadı yaptı. 2022 ve 2023 sezonu için paylaşabileceğiniz rakamlar var mı?

Ukrayna Tahıl Birliği, 2022 için hasat tahminini güncelleyerek 67,5 milyon tona yükseltti. Önümüzdeki yıl için tahıl ve yağlı tohum hasadının ön tahmini ise 53,2 milyon ton, ihracat ise 39,7 milyon ton olarak tahmin ediliyor. Her şey, Ukraynalı çiftçilerin ilkbaharda ekim ve ardından hasat yapabilecekleri koşullara bağlı olacak.

Fiyatı, Tahıl Koridoru belirleyecek

-Koridor, buğday fiyatlarının rekor seviyelerden geri gelmesine büyük katkı sağladı. Buğday fiyatlarında düşüş devam edecek mi? 2023 buğday fiyat tahmininiz nedir?

Her şey, Tahıl Koridoru’nun istikrarlı çalışmasına ve sezon sonuna kadar Ukrayna tahılının dünya pazarına engelsiz ihracatına bağlı olacak. Temmuz 2023'te başlayacak yeni sezona gelince, fiyatlar Ukrayna'daki ve dünyadaki diğer ana tahıl üreticilerindeki mahsul hacmine de bağlı olacak.

Ukrayna'nın 2021'de 106 milyon tonun üzerinde olan tahıl üretiminin 2023'te 50 milyon ton civarına düşmesi bekleniyor. Şu an için net olan, Ukrayna'da tahıl üretiminin 50 milyon ton azalması, bunun dünya çapında gıda enflasyonunda artışa neden olacağı, ve bu sürecin yakın gelecekte daha da ilerleyeceğidir. Bunun tek nedeni ise Rusya'nın Ukrayna'ya karşı başlattığı savaştır. (Ekonomim)

DENİZ HABER AJANSI