İMEAK Deniz Ticaret Odası Meclis Toplantısı’nda konuşan TOBB Başkan Danışmanı Güven Sak, ülke ekonomisini değerlendirdi. Meclis üyelerine sunum yapan Sak, ‘Ekonomiyi yönetmek çocuk yönetmeye benziyor.’ dedi.
Prof. Dr. Güven Sak, sözlerini şöyle sürdürdü; ‘İktisadi aktörlere özgürlük alanı vereceksiniz, aynı zamanda da kendilerine zarar verecekleri davranışlardan uzak tutmak için kısıtlayacaksınız.’
‘Türkiye, daha fazla borç verebilir hale geldi’
Türkiye’nin yabancı para cinsinden borcunun 1995’ten 2017’ye kadar olan seyrini slaytlar üzerinden meclis üyelerine sunan Sak; ’Biz nasıl bu kadar borçlandık? Türkiye ekonomisi aslında başarılı bir performans sergilerken kendi kendimizin kurbanı oluyoruz. Bankacılık sistemimiz güçlüydü. 2002’den sonra siyasi istikrar vardı. 2004 yılından itibaren AB süreci başladı. 17’ten 98’e kadar cari işlemler açığı yüzde 1.7 idi. Türkiye içindeki iktisadi aktörler daha fazla borçlanabilir hale geldi. Türkiye daha fazla borç verilebilir hale geldi. Büyüme sürecini daha iyi kontrol etmeliydik.’ dedi.
‘Krizin ana kaynağı batılı kuruşlar’
2008 yılında merkez ülkelerde başlayan küresel bir krizden söz eden Prof. Dr. Güven Sak; ‘Körfez ülkeleri, kendilerini kurtarmak amacıyla ABD merkez bankasında para bastılar. O dönemde ABD’den başlayarak merkez bankalarının bilanço artışı, Türkiye’de özel bankaların borcunu arttırdı. 94-95-94 yıllarında Güney Asya ülkelerinde de aynı durum yaşandı. FED bilançosunu durduracağını 2013’te açıkladı. Bu dönemde borçları nasıl azaltacağımızı düşünmemiz gerekiyordu, fakat o dönemin gelişmeleri nedeniyle düşünemedik. Bizim bugün içinde yaşadığımız krizin ana kaynağı Türkiye’nin batılı kuruluşlar tarafından ilk başta başarılı görünmesi sonra durumun tersine dönmesinden kaynaklı.’ yorumunda bulundu.
‘TL kaybını önlemek için çok yönlü bir plana ihtiyacımız var’
TOBB Başkan Danışmanı Prof.Dr. Güven Sak, kurdaki istikrarsızlık nedeniyle pasif borçlar arttığını dile getirdi.
Sak; ‘Geçen sefer kamu borçlarını bankalar aracılığıyla kapatılırken sonra bankalardaki durum düzeltildi. Güneydoğu Asya ülkelerinde olan algı şimdi Türkiye’de de var. Sürekli intibak halinden memnunuz gibi bir algı vardı. Bununla da TL’deki değer kaybı sistematikleşiyor. TL’nin değer kaybını önlemek BDDK ve TCMB’nin aldığı kararlar var ancak çok yönlü bir plana ihtiyacımız var.‘ dedi.
Meclis üyeleri, Prof. Dr. Güven Sak’a görüşlerinden faydalanmak için sorular yöneltti. 12 Ekim’den itibaren şirketlerin yurtiçinde döviz endeksli fatura kesemeyeceklerine ilişkin kanunlarda yapılan değişikliğin denizcilik sektörü üzerine etkilerinin sorulması üzerine Sak; ’Ekonomi yönetimi çocuk yetiştirmeye benzer demiştim. Kısıtlamayı nasıl yaptığınız önemli. Pansumana yönelik tedbirlerin aslı olmayınca, kurdaki artışı durduracak emareyi bulmadan, diğer tedbirleri alamayız. Tek tek neyi bozduğumuzu bilmeden adım atmamak gerekiyor. Yangın bir şekilde söndükten sonra mıntıka temizliği sırasında odaklanmamız gereken konular bunlar.’ yorumunda bulundu.
TOBB eski Başkan Yardımcısı ve İMEAK DTO Meclis Üyesi Halim Mete ise, Prof. Dr. Güven Sak’ın cevabı üzerine, hükümetin açıklamasından sonra kurun yükseldiğini, faizlerin ise yükseleceğinin konuşulduğunu dile getirdi. Mete; ‘Yangın bana göre devam ediyor. Türkiye’nin durumunun nedeni özel sektörün dış borcu mu yoksa hukukun üstünlüğü oluşundaki durum mu? Leasinglerin dövizden TL’ye çevrilmesi konuşuluyor, hangi kurdan nasıl olacak kimse bilmiyor.’ dedi.
Prof. Dr. Güven Sak; ‘Hareketi tetikleyen hadiseler ve yapısal nedenler, iktisat literatüründe bu durumu açıklamak için kullanılan terimler. Bu durumu ise yapısal nedenler açıklıyor. Bunun için, iş yapanları suçlamıyorum. Yatırımı içgüdülerinizle yapıyorsunuz bunda sorun yok. Siz bunu yaparken birilerinin sizi durdurmak için bir şeyler yapması lazım. Bir takım parametrelerin toplanıp incelenmesi lazım. Birilerinin düşüşün hızını azaltacak mekanizmalar oluşturması lazım. Bu düşüşün kontrollü olup olmadığını bilmiyoruz. Bunu yöneticilerimiz de bilmiyor. Hadiseler büyük bir hızla gelişiyor. Onun niteliğini o anda fark edemiyoruz ve büyüklüğü umduğumuzdan daha fazla oluyor. Niteliksel dönüşüm noktalarını daha hızlı tespit edip ona göre hareket etmemiz gerekiyor.’ şeklinde konuştu.
Kürsüdeki konuşmasından sonra, Prof. Dr. Güven Sak'a İMEAK DTO Başkanı Tamer Kıran ve Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır tarafından plaket takdim edildi.
Büşra MERİÇ / DENİZ HABER AJANSI
