HACIOĞULLARI BÜYÜK GEMİ PEŞİNDE
13 bin DWT'lik dökmecilerinin ardından şimdi de supramax tipi gemi inşasına yönelen Hacıoğulları, siparişi Uzakdoğu tersanelerine verecek.
Hacıoğulları Şirketler Grubu, Çelik Tekne Tersanesi’nde art arda suya indirdiği 13000 dwt’lik dökmecilerin ardından şimdi de supramax tipi gemi inşasına yöneldi. Büyük gemi için Uzakdoğu tersanelerini düşündüklerini söyleyen Hacıoğluları Şirketler Grubu Genel Müdürü Nuri Sonay, yerli tersane fiyatlarının neredeyse Avrupa tersaneleriyle aynı fiyata gemi yapmaya başladığına dikkat çekti. Nuri Sonay PERŞEMBE ROTASI’nın Hacıoğulları Şirketler Gurubu’nun yatırımları ve sektördeki gelişmeler ile ilgili sorularını yanıtladı.
4 yıl önce sipariş ettiğiniz ve şuanda filonuza kattığınız üç geminin, piyasanın yükseleceğini tahmin etmenizin göstergesi olduğunu söyleyebilir miyiz?
Piyasanın tarihin en yüksek seviyelerine geleceğini kimse tahmin edemezdi. Biz 1996 sonrası yeni gemi yapmayı hep düşünüyorduk. O zamanlarda çıkarılan gemi inşa teşvik kredilerimiz bile vardı. Ancak dünya ekonomisinin krizde olması nedeniyle projelerimizi ertelemek zorunda kaldık. 2003 senesinde ertelenen projelerimizi revize ederek filomuza daha modern gemileri katmak için Çelik Tekne tersanesi ile üç gemilik bir anlaşma yaptık. Ertelenen projemiz daha küçük gemiden ibaretti ancak piyasanın iyi gitmesi nedeniyle daha büyük üç gemilik bir seri yapmaya karar verdik.Şuanda gemilerin hepsini teslim aldık ve işletmeye başladık. Üç gemimiz bize yaklaşık 50 milyon dolara mal oldu. Bugün bu fiyata üç gemi yaptırmanız mümkün değil.
Daha büyük gemi inşa etmeyi veya başka alanlara geçmeyi düşünüyor musunuz?
Hedefimiz yeni gemilerin filoya katılmasıyla eskileri satmaktı. Şuanda piyasa şartlarının ve yaşlı gemilerimizin performansının iyi olmasından dolayı satmadık. Her armatör gibi bizimde daha büyük gemi yaptırmak gibi projemiz var. Uzakdoğu tersanelerine bir veya iki tane Supramax-Kamsarmax tipi gemi siparişimiz olacak ama 2010’dan önce gemileri teslim alma imkanı olmaması bizi düşündürüyor. Yerli tersanelerde tanker yapıp satma gibi projelerimiz var. Ancak tersanelerimizin artık gemileri kendisi yapıp satma peşinde olması, dışardan satış amaçlı gemi yaptıracak yatırımcıların, dört sene öncesindeki gibi karlar elde etmesini zorlaştırdı.
Eski gemileri satmadınız ama yaşlı gemiler hem sizin hem de Türk ticaret filosunun yaş ortalamasını yükseltiyor...
Evet, haklısınız. Geleneksel armatörler kolay kolay gemi satımına sıcak bakmıyor. Türk armatörü için bir handikap aslında. Bir Yunanlı armatör ise oldukça profesyonel bakıp yaptıkları gemileri rahatça satabiliyor. Ancak geleneksel armatörlerin hiçbiri inşa ettikleri gemiyi sıfır satmamıştır. Resale satış yapan armatörler, sadece gemi işleterek para kazanılmadığını da gelenekçi armatörlere göstermiş oldu. Avrupalı armatörler bize, gemilere aile isimlerinizi verirseniz satmakta zorlanırsınız diye söyler hep. Ama jenerasyon değiştikçe sektörün bu geleneksellikten kurtulacağını düşünüyorum.
Yerli tersaneler de büyük gemiler inşa edebileceklerini söylüyorlar. Neden yerli tersane düşünmüyorsunuz?
Teslim aldığımız gemiler gibi kendi kalitemize göre gemi yaptırmak istediğimiz için önce yerli tersaneleri düşündük. Uzakdoğu tersanelerinde size sundukları gemiyi almak zorundasınız çünkü. Ancak bugün gemi siparişi veren armatörlerin yüzde 80’i gemilerin kalitesinden ziyade işletim maliyetine bakıyor. Bu da bizim gibi yüksek kalitede gemi yaptıran armatörler karşında daha rekabetçi fiyatlar vermelerini sağlıyor. Bizim gemilerin geri dönüşü daha uzun vadede olabiliyor. Türk tersanelerinde büyük bir gemi yaptırmak ne kadar rantabıl olur, araştırıyoruz. Türk tersaneleri kalite olarak Çin tersanelerinden daha üstün ama yerli tersanelerde, Uzakdoğu’ya oranla daha rekabetçi fiyatlar bulabileceğimizi zannetmiyorum.Türk tersanelerinde inşa edilen gemi fiyatlarının neredeyse Avrupa tersanelerindeki inşa fiyatlarına yaklaştığı söylenebilir. Tersaneler de kendi açılarından haklı olabilir. Kurların düşük olması onlar için dezavantaj. Gemi sacı, makine gibi fiyat artışlarının yanı sıra tersane ücretleri de arttı. İki hafta önce görüştüğümüz bir makine firmasının vermiş olduğu fiyatlar bizim üç yıl önce aldığımız makine fiyatlarının yüzde 80 artmış olduğunu gösteriyor.
Gemilerinizi Türk bayrağında çalıştırmayı tercih ettiniz. Bir dönem yerli armatörlerin kredi bulmaları oldukça zordu. Kredi bulmakta zorlandınız mı?
Filomuz Türk bayraklı, gemileri yabancı bayrakta inşa etmek kredi bulmakta daha kolaylık sağlayabilirdi ama bankalar kredi verirken firmanın işletme kalitesine de bakıyor ve güvendikleri firmalara kredi vermekte çekinmiyorlar. Marketin de iyi olması nedeniyle sıkıntı yaşamadık. 2001 yılında kredibilitemiz yoktu ama bugün dünyadaki bütün bankalar Türk armatörüne kredi vermek için birbirleriyle yarışıyor. Oysa biz 2003’de gemi yaptırmaya başladığımızda yabancı bankaların Türk armatörlerine sıcak bakmadığını biliyoruz. Türk bankaları, yabancı bankaların verdiği imkanlar kadar kredi sağlayamasa da sektöre bakış açılarının değişmesi ve kredi vermeleri sevindirici. Köprü kredisi dahilinde orta ve uzun vadede yerli bankalardan kredi bulma şansı artık çoğaldı. Koçbank ve Garanti Bankası’ndan armatör kredisi olarak inşa kredisi kullanan ilk firma olmamız bizim için gurur verici.
Türkiye’nin kredibilitesinin olmaması yerli armatörün geç kalmasını sağladı sanırım...
Evet, marketin yükselmeye başlamadan önceki dönemde birkaç armatör hariç, çoğu yerli armatörümüz kredibilitesi olmadığı için maalesef Yunanlı armatörler kadar gemi yatırımı yapamadı. Piyasanın krizde olduğu dönemde Yunanlılar uygun fiyatlara gemi aldılar, uzun dönem opsiyonlu yeni gemi siparişleri verdiler. Son dört yıldır iyi giden piyasa nedeniyle bugün çoğu armatörümüz öz kaynak oluşturmuş durumda. Ancak şimdi de tersaneler dolu ve yer bulmakta zorlanıyorlar.
Armatörlerin oluşturduğu öz kaynak, yeni yapılan tersaneler ile birlikte Koster filosunu yenilenmesini sağlar mı?
Koster filosunun yenilenmesiyle ilgili bir proje vardı ama henüz bir gelişme olmadı ve bugünde bu tipte gemi üretmek isteseniz dahi tersanede yer bulamazsınız. Geç kalındığını düşünüyorum. Koster filosunun yenilenememesi nedeniyle Akdeniz çanağı Türk gölü olmaktan çıktı ve diğer ülkelerin gemileri daha fazla pay almaya başladılar. Yeni yapılan tersanelerde hazırlanan koster proesi hayata geçirilmeli bence. Çünkü Rusya eski gücüne kavuşmayı hedefliyor ve bölgemizde hızla gelişen ülkeler bulunuyor. Yeni inşa edilecek kosterlerimiz bu avantajı değerlendirebilir.
Takacılıktan filo işletmesine
Hacıoğulları Şirketler Grubu, bir asırdır ekmeğini denizden kazanıyor. Rize’nin coğrafi koşullarından dolayı takacılıkla ekmeğini denizden çıkarmaya başlayan Hacıoğulları, 2. Dünya Savaşı sonrası İstanbul’a göç ederek memleketteki mesleklerini burada devam ettirmiş. 1963 yılında kumculuk sektöründeki ilk sac gemiyi yaptırana kadar ahşap teknelerle takacılık ve motorculuğa devam edilmiş.
1965 yılında Pendik’te bir arazi alınıp kum iskelesi yapılırken ahşap ve sac yapımı dört gemiden oluşan bir filo kurulur. Ahşap tekneler zaman içinde devrini tamamlaması nedeniyle 1986’da yaptıkları 2610 dwt’lik Kaptan Hilmi III gemisiyle kumculukla birlikte, deniz taşımacılığına başlanır. 1992’de 6500 dwt’lik Hacı Hilmi II’yi inşa edip iki sene sonra da 8600 dwt’lik Rıza Sonay adlı bir gemi satın alarak filo büyütülür. 1995’de kumculuk sektörünün zayıflamasıyla, kumculuğun yan sektörü olan hazır beton sektörüne geçemeye karar verilir ve yeni gemi inşa projesi hazırlanır. Ancak o dönemlerdeki dünya ve ülke ekonomisinde yaşanan krizler projenin ertelenmesine neden olur. Proje yedi yıl gecikmiştir ama geçte olsa modern üç yeni gemiyi filoya katmayı başarmışlardır. Şirketin yaklaşık 60 bin dwt’lik 7 gemiden oluşan ticaret filosu bulunuyor.
Murat ERDOĞAN – PERŞEMBE ROTASI
