Irak, birkaç yıldır kapalı olan Kerkük-Ceyhan petrol boru hattını tekrar açmayı planladığını duyurdu. Irak Hükümetinin kontrolündeki boru hattı 2014'te IŞİD militanları tarafından saldırıya uğramış, bu saldırıdan kısa bir süre sonra da IŞİD boru hattının geçtiği bölgeyi kontrolü altına almıştı. Irak bu boru hattını kullanmayı neredeyse tamamen bırakmıştı. Ancak Amerikan destekli Irak güçlerinin kuzey bölgelerindeki petrol sahalarının büyük çoğunluğunu tekrar ele geçirmesi Irak'ın petrol ihracatını artırma arzusunu da beraberinde getirdi. Irak Petrol Bakanı boru hattı aracılığıyla sadece eski ihracat hacmini yeniden yakalamayı değil, bu hacmi daha da artırmayı düşündüklerini söyledi.
Bakan Cebbar El Lueybi, Salı günü yaptığı açıklamada bölgenin terörist çetelerden temizlendiğini, dolayısıyla Kerkük-Ceyhan boru hattının tekrar aktif hale getirme çalışmalarının başlaması için engel kalmadığını söyledi. Bakan hattın tekrar işletmeye alınması için; Kuzey Petrol Şirketi, Petrol Projeleri Devlet Şirketi (SCOP) ve Irak'ın devlet boru hattı şirketinin birlikte çalışacağını belirtti. Irak bu boru hattı üzerinden 2014 öncesi seviyesi olan 250 bin varil/gün ile 400 bin varil/gün arası ihracat hacmi bekliyor.
1970'te hizmete alınan boru hattı, etiket değeri 1 milyon 100 bin varil/gün ve 500 bin varil/gün olan iki borudan oluşuyor. İki yıldan fazla süredir birçok saldırıya maruz kalan boru hattının ciddi oranda tamirata ihtiyacı olduğu belirtiliyor. FT'de (Financial Times) yer alan bir analizde bu tamiratın tahmini süresi ile ilgili kötümser bir tablo ortaya kondu. Ayrıca boru hattının bir bölümünün IKBY topraklarından geçiyor olması Bağdat ile Erbil arasında daha fazla gerilime sebep olabilir.
Irak'ın bu hamlesi Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) tarafından kullanılan boru hattının bypass edilmesi ile sonuçlanacak ve 25 Eylül'de bağımsızlık referandumu düzenleyen IKBY için daha fazla ekonomik yaptırım tehlikesi ortaya çıkaracak. Referandum sonucunda yüzde 93 oranla bağımsızlık lehine oy çıkmıştı. Referandumun bağlayıcı olmadığı söylense de sonrasında yarı-otonom IKBY referandumu bağlayıcı olarak nitelendirmişti. Buna rağmen IKBY hemen bağımsızlık ilan etmek yerine yeni devlet için Irak hükümeti ile yapılacak görüşmelerin pozitif bir sonuç ortaya çıkaracağını düşündüklerini açıklamıştı. Irak hükümeti ise referandumu gayrimeşru ilan etmişti.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) kendi işlettiği boru hattı Türkiye sınırındaki Feyş Habur'da Kerkük-Ceyhan boru hattına bağlanıyor. 2013'te KBY, Taktak petrol sahasını Khurmala'ya (150 bin varil/gün) ve Khurmala'dan Dohuk üzerinden (1 milyon varil/gün) Feyş Habur'da Kerkük-Ceyhan boru hattına bağlayan yeni bir boru hattının inşasını tamamladı. Bu yeni boru hattı Taktak ve Tawke petrol sahalarından petrol ihracatına olanak sağlıyor. 23 mayıs 2014'te KBY yeni boru hattından yapılan ilk petrol sevkiyatının Ceyhan'da tankere yüklendiğini duyurdu. IKBY 600 bin varil/gün petrol üretimi yapıyor ve bu rakam Irak'ın toplam petrol üretiminin yüzde 12'sine denk geliyor. Türkiye'nin IKBY için önemi ise bu üretimin yüzde 90'lık kısmının mevcut boru hattı aracılığıyla Türkiye üzerinden ihraç ediliyor olmasından kaynaklanıyor.
IKBY referandumunun yapıldığı gün Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan; Türkiye'nin Kürdistan'dan petrol akışını durdurabileceğini söyledi. Erdoğan; "Sonra görelim bakalım Irak bölgesel yönetimi petrolünü hangi kanallar aracılığıyla taşıyacak veya bu petrolü nerede satacak. Musluk elimizde. Musluğu kapattığımız zaman herşey bitmiş demektir." dedi.
Bu açıklamadan birkaç gün sonra Türkiye, Irak Merkezi Yönetimi'nin 'Tüm Irak petrollerinin kontrolü Irak merkezi yönetiminde olmalı' kararını desteklediğini açıklayarak sadece Bağdat'ı muhatap alacağını teyit etti. Sonrasında Irak, İran ve Türkiye; Kürdistan'a karşı ortak bir tavır alarak referandum sonrası bölgeye uyguladıkları baskıyı daha da artırdı. Medyada yer alan haberlere göre Irak Başbakanı Haydar El Abadi ve Irak Başbakanlık Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından "Kürdistan bölgesiyle petrol ihraç ve satışı başta olmak üzere tüm ticari ilişkilerin durdurulması" gibi yaptırımlar dile getirildi.
Kerkük-Ceyhan petrol boru hattının tekrar aktif hale gelme tarihi için resmi bir açıklama yapılmazken, Kuzey Irak'taki Kürt bölgesinden boru hattıyla Ceyhan'a taşınan ham petrol miktarının, keskin şekilde gerilediği iddia edildi. Bu durumun Ceyhan'daki Aframax tankerlere yüklenen kargo miktarını etkilemesi bekleniyor.
Haber: Güray ÖZTÜRK / DENİZ HABER AJANSI
