HABERİN VİDEOSU İÇİN TIKLAYINIZ
İstanbul'da, 29-30 Ekim tarihlerinde yapılacak Karadeniz Çevre Komisyonu toplantısında, 8 Türk bilim insanı tarafından hazırlanan 'deniz koruma alanı' oluşturulması önerisi sunulacak. Öneri uygulamaya geçirilirse, deniz ürünleri avcılığının neredeyse yüzde 75’nin sağlandığı Karadeniz'in biyolojik çeşitliliği koruma altına alınacak.
Türkiye, Rusya, Ukrayna, Romanya, Bulgaristan ve Gürcistan’ın üye olduğu Karadeniz Çevre Komisyonu, bu yıl toplantı üssü olarak İstanbul’u seçti. Toplantı, 29-30 Ekim günlerinde Taksim Point Otel’de yapılacak.
Etkinlikte, Avrupa Birliği 7. çerçeve programı tarafından desteklenen ve 9 milyon euro bütçesiyle en büyük ikinci deniz çevre projesi olan ‘Coconet Projesi’ hakkında bilgilendirme toplantısı yapılacak. Proje, Cebelitarık Boğazı'ndan Azak Denizine kadar olan bölgede ‘deniz koruma alanı’ ilan edilmesi için yapılan çalışmaları içeriyor.
KARADENİZ’DE BEŞ ‘DENİZ KORUMA ALANI’ ÖNERİSİ
Karadeniz’de beş bölgenin ‘deniz koruma alanı’ olarak ilan edilmesini öneren sekiz Türk deniz bilimcisinin araştırmaları da ‘Coconet Projesi’ kapsamı içinde sunulacak.Deniz koruma alanı, belli bir deniz alanının belirgin bir insan etkisinden korunmasını amaçlıyor. Bu koruma yasalar ve genellikle de yerel halkın, çıkar gruplarının destek ve katılımıyla sağlanırken, uygulama denizlerdeki biyolojik çeşitliliğine yönelik tehditleri ortadan kaldırmada önemli rol oynuyor.
'GİRİŞİM DEVRİM NİTELİĞİNDE'
Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında deniz koruma alanı bulunmazken, diğer kıyı ülkeleri deniz koruma alanlarına sahip. Bu nedenle öneri paketinin, deniz ürünleri avcılığının neredeyse yüzde 75’nin sağlandığı Karadeniz için devrim niteliğinde sayılabileceği belirtiliyor.
Karadeniz’de deniz koruma alanı ilan edilmesi önerilen 5 bölge sırasıyla söyle: İğneada, Şile-Kefken, Cide-Doğanyurt, Kızılırmak ve Yeşilırmak nehirleriyle deltaları ve Mezgit Kayalığı-Trabzon.
Karadeniz’in kaderini belirleyecek ‘beş deniz koruma alanı oluşturulması’ önerisinde; İstanbul, Sinop ve Ortadoğu Teknik Üniversiteleri’nde çalışmalarını sürdüren öğretim üyeleri Bayram Öztürk, Bülent Topaloğlu, Ahmet Kıdeyş, Levent Bat, Çetin Keskin, Murat Sezgin, Ayaka Amaha Öztürk ve Ahmet Yalçıner’in imzası var.
‘POLİTİKACILARI İKNA ETMELİYİZ’
Proje kapsamında Karadeniz’de araştırmalarını sürdüren İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim üyesi ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı’nın (TÜDAV) Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk, koruma alanlarının biyolojik çeşitlilik için çok önemli olduğunu belirterek, “Türkiye’nin Karadeniz’de koruma alanlarını ilan etmesi gerekiyor. Bunun için politikacıları ikna etmek zorundayız.” dedi.
COCONET NEDİR?
Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı’nda 9 milyon Euroyla en büyük ikinci deniz çevre projesi olan CoConet, deniz koruma alanları arasında işbirliğini güçlendirmeyi hedefliyor. Projede, 22 ülkeden 39 kurum ve 200 akademisyen görev alıyor.
Kısa adı Coconet olan, Towards Coast to Coast NETworks of marine protected areas (from the shore to the high and deep sea), coupled with sea-based wind energy potential" projesinde, İstanbul Üniversitesi, ODTÜ ve Sinop Üniversitesi’nden kırk kadar akademisyen de görev alıyor.
Birleşmiş Milletler gözetiminde hazırlanan Biyolojik Çeşitliliğin Korunması Sözleşmesi’ne göre, deniz ve okyanusların en az yüzde 10’nu, 2020 yılına kadar tam koruma altına alınacak. Türkiye’de bu sözleşmeyi imzalamıştı.
Karadeniz Çevre Komisyonu'nun düzenlediiği Karadeniz Günü etkinliğine, Türk biliminsanlarının çalışması damga vuracak. Buna göre, Karadeniz'de beş bölge deniz koruma alanı olarak öneriliyor.
İstanbul, Sinop ve Ortadoğu Teknik Üniversitelerinde çalışmalarını sürdüren öğretim üyeleri Bayram Öztürk, Bülent Topaloğlu, Ahmet Kıdeyş, Levent Bat, Çetin Keskin, Murat Sezgin, Ayaka Amaha Öztürk ve Ahmet Yalçıner, Karadeniz’in Türkiye kıyıları için beş deniz koruma alanı önerdi.
SIKI KORUMA TALEP EDİLEN 5 ALAN:
1. İğneada,
2. Şile –Kefken,
3. Cide–Doğanyurt,
4. Kızılırmak ve Yeşilırmak Nehirleri ve Deltaları,
5. Mezgit Kayalığı -Trabzon
PROJEYE AVRUPA BİRLİĞİ DESTEK VERİYOR
Avrupa Birliği 7. Çerçeve programı tarafından desteklenen COCONET (www.coconet.org) Projesi kapsamında, Türkiye’nin Karadeniz sahillerinde sürdürülebilir balıkçılığın ve biyoçeşitliliğin korunması amacıyla belirlenen beş alanın biran önce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Deniz Koruma Alanı olarak ilan edilmesi öneriliyor.
Türkiye’nin Karadeniz kıyıları ciddi tehditler altında. Özellikle, kıyısal alanların aşırı ve düzensiz kullanımı, aşırı ve yasadışı avcılık; gemi ve kara kökenli kirlenme, yabancı türler ve küresel iklim değişikliği gibi tehditler nedeniyle deniz canlı kaynakları tükenme noktasına geldi.Deniz koruma alanlarının oluşturulması,Karadeniz’de biyolojik çeşitliliğin ve sürdürülebilir balıkçılık için büyük önem taşıyor.
KARADENİZ’DE TÜRKİYE KIYILARINDA DENİZ KORUMA ALANI YOK
Halen Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında oluşturulmuş bir deniz koruma alanı bulunmuyor. Uzmanlara göre, deniz ürünleri avcılığının neredeyse yüzde 75’ nin sağlandığı Karadeniz’de, Koruma Alanı olmaması çok büyük bir eksiklik.
İşte ülkemizin de taraf olduğu Biyolojik Çeşitliliğin Korunması protokolünde belirlenmiş olan; nesli tehlike ve tehdit altında olan türlerin varlığı ve bu türlerin yaşamı için gerekli, nadir ve hassas yaşam alanları, biyolojik üretimdeki bozulmaların yavaş onarılabildiği alanlar gibi kriterler de göz önüne alınarak Karadeniz’de ekolojik açıdan önemli olan beş nokta, Deniz Koruma Alanı olarak öneriliyor.
KARADENİZ; DÜNYANIN EN BÜYÜK OKSİJENSİZ DENİZİ
Karadeniz insan kaynaklı pek çok tehdide maruz olmasının yanı sıra dünyanın en büyük anoksik (oksijensiz) hacmine sahip kapalı bir sistem. Akdeniz üzerinden Atlantik Okyanusu ile olan tek bağlantısı İstanbul Boğazı. Bu özel durum Karadeniz ekosistemini çok daha hassas bir duruma getiriyor.
TÜRLER YOK OLMAK ÜZERE
Bütün bunlara ek olarak Karadeniz uluslararası deniz trafiği nedeniyle deniz kazaları, petrol ve sintine sularından kaynaklanan gemi kökenli kirliliğe de maruz kalıyor. Orkinos, Kalkan, Uskumru, Kolyoz ve Mersin Balığı gibi ticari önemi yüksek bazı türler, aşırı avcılık ve istilacı türlerin yayılımı sonucu azaldı. Deniz koruma alanları bu ağır tehlikelere maruz kalan Karadeniz ekosisteminin kendini onarması için önemli bir çözüm yolu olarak gösteriliyor.
KARADENİZ’DE TÜRK KARASULARI DIŞINDA 125 KORUMA ALANI BULUNUYOR.
Karadeniz’de Türkiye dışında kıyısı bulunan diğer devletler birçok koy, körfez ve balık üreme sahasını Deniz Koruma Alanları ilan ettiler. Birleşmiş milletler çevre programı, Dünya koruma ve izleme merkezi, 2008 yılı dünya koruma alanları veri tabanı kayıtlarına göre, Karadeniz kıyısında 125 koruma alanı bulunuyor. Ukrayna’nın Karedeniz Kuzey şelfinde yer alan Zernov's Phyllophora Koruma alanı en son belirlenmiş olan Bilimsel amaçlı bir koruma alanı...
Karadeniz’de Türkiye dışında diğer kıyı ülkeleri tarafından belirlenmiş 1,1 milyon hektarlık kıyısal koruma alanı bulunuyor.Bu miktarın yaklaşık yarısını tek başına Romanya’da bulunan Tuna Nehri Deltası Biyosfer Rezervi oluşturuyor.
Bunun dışında Mai Vama Veche koruma alanı (Romanya), Zernov Phyllophora Botanik Rezerv Alanı (Zakaznik), Chernomorskiy Biyosfer Rezerv alanı (Ukrayna) ve Bolshoi Utrish Koruma alanı (Rusya) önemli alanlar olarak kabul edliliyor.
Şimdi sekiz bilim insanımızın Türkiye'nin Karadeniz kıyıları için önerdiği Deniz Koruma Alanlarına gözatalım.
1. Bölge: İğneada
Karadeniz'in korunması için bölgesel strateji geliştirilmesinin ancak şu anda bulunmayan sınır aşan koruma alanlarının oluşturulması ile mümkün olabileceği düşünülmektedir. Bu sınır aşan koruma alanının tesisinin Türkiye ve Bulgaristan arasında İğneada ve Rezova'yı kapsayan Bulgaristan-Türkiye sınırında oluşturulması planlanmaktadır. Bölge kumsal alanı da dahil olmak üzere önemli bir yaşam habitatı olup biyolojik çeşitlilik açısından zengin bir alandır.
2. Bölge: Şile -Kefken
Batı Karadeniz kıyıları için önerilen koruma alanı Şile Kefken arasında kalan bölgedir. Bölge İstanbul Boğazı’nın da etkilediği ve Karadeniz ile Akdeniz arasında pek çok göçmen türün beslenme, büyüme, yumurtlama ve kışlama alanları gibi denizel ekosistemde yaşamsal öneme sahip bağlantı sağlayan bir sıçrama tahtası gibidir. Şile küçük ölçekli balıkçılığın olduğu önemli bir alandır.
3. Bölge: Cide–Doğanyurt
Türkiye kıyılarında 15 adet kaldığı bildirilen Akdeniz Foku’na ait bireyler görülmektedir. Bu nedenle, Cide-Doğanyurt arasındaki alan Karadeniz kıyısındaki 3. Deniz Koruma alanı olarak önerilmektedir.
4. Bölge: Kızılırmak ve Yeşilırmak Nehirleri ve Deltaları
Bu iki nehir Türkiye Karadeniz kıyılarındaki önemli sulak alan ve delta
ekosistemlerini oluşturur. Özellikle Kızılırmak Deltası Mersin balıklarının yumurtlama ve üreme alanıdır. Bu bölge önemli yaşam habitatlarını barındıran 1998 de Ramsar alanı olarak deklare edilmiş bir bölgedir. Kızılırmak ve Yeşilırmak delta alanları deniz, kıyı tatlı su ve karasal ekosistemleri bünyesinde barındıran ve besleyen alanlar olup Deniz Koruma Alanı olarak önerilmiştir.
5. Bölge: Mezgit Kayalığı (reef) -Trabzon
Mezgit kayalığı Trabzon açıklarında yer alan bir doğal resif niteliğindedir. Kalkan, mezgit, barbun gibi ekonomik değeri yüksek balık türlerinin yer aldığı bu bölge Trabzon’un yaklaşık 30 mil açığında 80-90 m derinliğinde yaklaşık 2 km genişliğindedir. Bu nedenle koruma alanı olarak önerilmiştir.
Deniz Haber Ajansı
