Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) limanlarına, geçen yıl 3 bin 849 gemi yanaşırken, yolcu gemileriyle 159 bin 760 kişi, limanlardan ülkeye giriş yaptı.
Gelen 1940 gemiyle 83 bin 361 yolcu, 31 bin 505 araç ve 190 bin 215 ton yük ülkeye girerken; limanlardan kalkan 1909 gemiyle de 76 bin 399 yolcu, 31 bin 327 araç ve 245 bin 186 araç taşındı.
KKTC limanlarına geçen yıl gelen 1940 gemi, 58 farklı ülkenin bandırasını taşıyordu. Büyük çoğunluğu KKTC ve Türkiye bandıralı gemiler oluştururken, Cook Islands, Comoros, Kamboçya, İngiltere, Marshall adaları, Moldova, Panama, Tanzanya, Togo, Malta gibi bandıralar da dikkat çekiyor.
Limanlar Dairesi 2015 yılında 21 milyon 582 bin 859 TL gelir elde etti.
Limanlar Dairesi merkez 252 bin 976 TL; Gazimağusa Limanı 7 milyon 801 bin 371 TL; Girne Limanı ise 2 milyon 937 bin 462 TL gelir sağlarken, rıhtım ücreti olarak da Gazimağusa Limanı 10 milyon 216 bin 392 TL; Girne Turizm Limanı ise 374 bin 655 TL’lik tahsilat yaptı.
CANALTAY: “YETERLİ OLMASA DA BELİRGİN BİR YOL ALDIK”
Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Limanlar Dairesi Müdürlüğü’nün 2015 Yılı Faaliyet Raporu yayımlandı. Limanlar Dairesi Müdürü Serdar Canaltay’ın imzasını taşıyan raporda, ülkedeki limanların Eylül 1974’te hizmete açılan Gazimağusa Limanı’nın ardından oluşturulan Limanlar Dairesi’ne bağlı olarak faaliyet gösterdiğini kaydederken, deniz taşımacılığında yeterli olmasa da belirgin bir yol aldıklarını vurgulayarak, denizciliğin ekonomik hayat ve milli savunmadaki önemine işaret etti.
Canaltay, politik sorunlarla özellikle ambargoların ülke denizciliğinin gelişmesini hep engellediğini vurguladı.
“Bu nedenle deniz taşımacılığı ile ilgili dünya ve bölge ülkelerinin ticaret hacimlerindeki büyüme ve buna benzer nedenler göz önünde bulundurularak limanlarımızın ve kıyılarımızın yeniden planlanarak olası her türlü talebe cevap verebilecek duruma getirilmeleri gerekmektedir” diyerek, tecrit politikalarına, engelleme ve ambargolara karşın iki liman ve bunlara bağlı tesisleri işletebildiklerini; ayrıca yerel sermayeyle oluşmuş gemileri uluslararası sularda yüzdürebildiklerini anlattı.
DENİZCİLİK MÜSTEŞARLIĞI KURULMASI İÇİN ÇALIŞMALAR BAŞLATILDI
Limanlar Dairesi Müdürü Canaltay, halen 1960’ta Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla İngilizlerden devralınan mevcut liman yönetimi sistemiyle sevk ve idare edilen Limanlar Dairesi Müdürlüğü’nün örgüt yapısı değiştirilerek Denizcilik Müsteşarlığı adı altında yeniden örgütlenmesi amacıyla çalışmalar başlatıldığını da kaydederek, böylece yeni örgütlenme sayesinde hem uluslararası denizcilik kurallarının daha etkin ve verimli bir şekilde takibinin yapılabileceğini hem de oluşturulacak yeni departmanlarla gemilerin teknik yönden denetimleriyle limanların kullanımına işlerlik kazandırılacağını belirtti.
Canaltay, bu çerçevede devletin katkısı ve özel teşebbüsün girişimleriyle liman ve denizciliğin ileriye taşınabileceğini vurguladı.
KKTC LİMANLARI…
KKTC’nin en önemli deniz ulaşım kapıları Gazimağusa Limanı ve Girne Turizm Limanı, Girne Yat Limanı, Teknecik Elektrik Santralı Akaryakıt Dolum Tesisleri, Gemyat Delta Marina, Gemikonağı Maden İskelesi, Kumköy Su Dolum Tesisleri, Kalecik Akaryakıt Tesisleri, Kalecik Alçı ve Çimento Tesisleri de ülkenin diğer deniz ulaşım noktaları olarak hizmet veriyor.
Limanlara bağlı olarak 14 tane de balıkçı barınağı bulunuyor
“Gazimağusa Limanı ve Balıkçı Barınağı, Boğaz Balıkçı Barınağı, Kumyalı Balıkçı Barınağı, Dipkarpaz (Şelonez) Balıkçı Barınağı, Efendiler Balıkçı Barınağı, Yenierenköy Balıkçı Barınağı, Balalan Balıkçı Barınma Yeri, Kaplıca Balıkçı Barınağı, Tatlısu Balıkçı Barınağı, Esentepe Balıkçı Barınağı, Girne Yat ve Balıkçı Barınma Yeri, Lapta Balıkçı Barınağı, Kayalar Balıkçı Barınağı, Yedidalga Balıkçı Barınağı.”
Limanlar Dairesi’nin 2015’te yaptığı faaliyetler arasında, rıhtım temizliği, limanların ve diğer kıyı yapılarının geliştirilmesi projesin kapsamındaki çalışmalar, Mehmetçik IV römorkörünün bakımı ve onarımı; Girne Turizm Limanı çevre düzenlemesi tamir tadilat işleri, Gazimağusa’da rıhtım tamiri gibi konular yer alıyor.
KKTC SİCİLİNDE 32 GEMİ BULUNUYOR
Faaliyet raporunda yer alan bilgilere göre KKTC’de gemi siciline kayıtlı 32 gemi bulunuyor. Geçen yıl 11 geminin kaydı silinirken 9 yeni kayıt yapıldı. Ülkede, hisselerinin tümü KKTC müteşebbisine ait 25 gemi var.
GENEL KONULAR
Rapora göre, 2002’de yeniden düzenlenen KKTC Karasuları Yasası’yla KKTC karasuları 3 deniz milinden 12 deniz miline çıkarıldı. Kıyı şeridi ise 395.5 kilometre. Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Kıbrıs Türk Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma Şirketi Ltd., seyir, kurtarma yardımı, mal ve çevre emniyeti hizmetleri veriyor.
Şirkete bağlı “Söndüren 10, Vatan ve Özgür römorkörleri yanında Barış Arama Kurtarma Gemisi, Bayrak ve Mücahit adlı da kılavuz botları bulunuyor.
2006’dan beri şirkete ait çalışan “Kıbrıs Türk Radyo”, Akdeniz’de seyreden yerli ve yabancı bandıralı tüm gemilere hava tahmin raporları, meteorolojik ikaz ve uyarılar, emniyet, acelecilik ve acil durum mesajları yayınlayarak gemi-kara ve kara-gemi telefon hizmetleri veriyor.
1992’de yürürlüğe giren Sahil Güvenlik Komutanlığı Yasası ile ülke sahillerinin, karasularının, liman ve körfezlerin korunması, güvenliğinin sağlanması, ulusal ve uluslararası hukuk kuralları uyarınca egemenlik haklarına sahip olunan denizlerde bu hak ve yetkilerin kullanılması, deniz yoluyla yapılan her türlü kaçakçılığın denizden önlenmesi, izlenmesi ve suçular hakkında gerekli işlemler ise Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı denetiminde bulunuyor.
KKTC sularında seyahat eden gemilere, uluslararası standartlar düzeyinde deniz feneri hizmeti veriliyor. İki fener dışındaki fenerler solar sistemle çalışıyor. Fenerlerin bakımı Kıbrıs Türk Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma Şirketi’nce yapılıyor.
KKTC’NİN YABANCI ÜLKELERLE DENİZ BAĞLANTISI
Limanlar Dairesi 2015 faaliyet raporuna göre, Gazimağusa-Mersin arasında devlete ait feribotlarla haftada 3 düzenli sefer yapılıyor. Ayrıca özel şirketlere ait 2 Ro-Ro ve bir Ro-Ro Yolcu gemisi ile TIR ve diğer araçlar taşınıyor.
Uzakdoğu’dan Mersin Limanı transit kullanılarak Gazimağusa Limanı’na ayda ortalama 30 seferle Ro-Ro gemileriyle konteynerler de geliyor. İthalat ve ihracatın önemli bölümü bu yolla yapılıyor. İskenderun-Gazimağusa Limanı hattında ayda 4 gemi, inşaat malzemesi taşırken, Kuzey Avrupa hattında da yılda 4 gemi sefer yapıyor. İzmir ile Gazimağusa arasında ayda ortalama 4 gemi seferi gerçekleşiyor. Suriye, Lübnan ve İsrail gibi ülkelerin limanlarından Gazimağusa’ya ayda ortalama bir gemi seferi yapılıyor.
Girne-Taşucu limanları arasında her gün feribotlarla düzenli olarak yolcu ve araç taşınıyor. Yaz aylarında Girne-Alanya seferleriyle yolcu taşımacılığı yapılırken, Girne-Mersin arasında ayda bir kez de Ro/Ro yolcu gemisi seferi gerçekleşiyor.
GAZİMAĞUSA LİMANI VE SERBEST BÖLGE’DE 51 FİRMA
KKTC’nin en büyük deniz ulaşım kapısı olan Gazimağusa Limanı, 487 bin metre karelik serbest liman ve bölgeyi de barındırıyor. Ülkeye yabancı yatırımcı çekmek ve yabancı sermaye aracılığıyla dış pazarlara açılma hedefiyle kurulan Gazimağusa Serbest Liman ve Bölge’de 2015 yılı sonu itibarıyla toplam 51 firma faaliyet gösteriyor ve 50 personel hizmet veriyor.
Gazimağusa Limanı içinde kurulan ilk özel tesis olan Shipyard Famagusta Ltd. tersane faaliyetleri gösteriyor. 2011’de kurulan yüzer havuzla büyük tonajlı gemilere hizmet veriliyor. 2015 yılında değişik ülke bayraklı 102 gemi ve deniz vasıtasına yüzer havuzda, kızaklarda veya rıhtımda bakım yapıldı.
GAZİMAĞUSA LİMANI’NDA 2015 TRAFİĞİ
Faaliyet raporuna göre geçen yıl Gazimağusa Limanı’na 919 sivil 68 de askeri olmak üzere 1087 gemi geldi; limandan 913’ü sivil, 67’si de askeri olmak üzere 980 gemi ayrıldı.
Gelen gemilerle 20 bin 607 yolcu; 11 bin 810 araç ve 849 bin 345 ton yük; giden gemilerle ise 18 bin 492 yolcu, 12 bin 261 araç ve 141 bin 874 ton yük taşındı. Gazimağusa Limanı’ndan taşınan toplam yolcu sayısı 39 bin 99; araç sayısı 24 bin 71, yük miktarı ise 991 bin 219 ton oldu.
Gazimağusa Limanı’ndan geçen yıl “kimyevi gübre, araba, kömür, sigara, plastik kasa, alkol, çeşitli tür inşaat malzemesi, ayçiçek yağı, asfalt, buğday, arpa, mısır, küspe, patates, saman ve kepek” ithal edilirken “hellim, sigara, bira, demir hurdası, harnup, araba, harnup çekirdeği, saman, narenciye ürünleri, konsantre, buğday, patates, kereste ve mermer” ihraç edildi.
Kalecik Akaryakıt Tesisleri’ne geçen yıl 402 bin 766 ton akaryakıt geldi. Yıl boyunca buraya toplam 91 tanker tipi gemi geldi.
Kalecik Alçı ve Çimento Tesisleri’nde 2015’te 228 bin 492 tonu gelen; 35 bin 320 tonu da giden olmak üzere 263 bin 812 ton yük trafiği yaşandı. Klinker curuf adlı malzeme ithal edilirken alçı taşı ihraç edildi.
137 bin metrekarelik alanda kurulu ve 300 bağlama yeri kapasiteli Karpaz Gate Marina, 2015 yılında çeşitli ülke bandıralı 104 gelen ve 84 giden yata hizmet verdi.
GİRNE LİMANI
16 Kasım 1987’de uluslararası gemi trafiğine açılan ve geçen yıl ek yolcu salonuyla birlikte 3 bin 500 metrekare kapasiteye çıkarılarak 750 gelen ve 750 giden yolcuya hizmet verebilecek duruma getirilen Girne Limanı’nda, geride bıraktığımız yıl 591 gelen; 590 giden gemiye hizmet verildi.
Gelen gemilerle 62 bin 750 yolcu ülkeye gelirken, 19 bin 695 araç ve 207 bin 545 ton da yük taşındı. Girne Limanı’ndan giden gemiler ise 57 bin 907 yolcu; 19 bin 66 araç ve 67 bin 992 ton yük götürdü. Geçen yıl Teknecik Elektrik Santralı’na 20 gemiyle 212 bin 67 ton fuel-oil taşındı. Girne’deki GEMYAT Delta Marina Limanı’na 2015’te 88 yat gelirken, 85’i de bu limandan ayrıldı.
Haber: Özgür Gürkut MUTLUYAKALI / Gündem Kıbrıs Gazetesi
Deniz Haber Ajansı
