Bandırma’da 3 kuşaktır balıkçılık yapan Kocaman Balıkçılık, ürün yelpazesini her geçen büyütüyor. İşlenmiş su ürünlerinde Türkiye’nin en büyük ihracatçılarından olan, iç pazarda ise zincir marketlerin hemen hepsinde kalamar, balık fleto, midye gibi ürünleriyle yer alan Kocaman Balıkçılık bugünlerde ise Erdek Körfezi’ne midye çiftliği kuruyor. Şirketin iştiraki Akua ise Karaburun’da orkinos yetiştirip Japonya’ya satıyor. Kocaman Balıkçılık Yönetim Kurulu Başkanı ve Akua Grup ortağı Osman Kocaman ile Akua’yı Kocaman Balıkçılık’ı konuştuk.

- Kocaman Balıkçılık nasıl kuruldu?

Aslında ailemiz 300 yıldır balıkçılıkla uğraşıyor. Bu işin ticaretini ise Osman dedem başlatmış. O yıllarda Yunan kaçarken Bandırma’yı yakıyor. Kuruyemiş toptan ticareti yapan dedemin tüm depoları ve malı mülkü yanıyor. 17 Eylül Bandırma’nın kurtuluşu. Eylül palamut zamanı. Tavsiye üzerine dedem de balık ticaretine başlıyor. 1922’de başlayan ticaret babamla birlikte balık toptancılığına dönüşüyor. Bugünkü şirketin kuruluşu ise 1982. Ben, babam ve eniştem 3 ortak bugünkü yapıyı kurduk. Özal’la birlikte başlayan ihracat hamlesi sonrası Yunanistan’a taze balık ihracatına başladık. 1984’te soğuk hava tesisi inşa ettik. Daha sonra tesis 5 kez büyüme geçirdi. Şu anda 60 dönüm açık alan ve 19 dönüm kapalı alanda faaliyet gösteriyoruz.

- Yeni yatırım var mı?

Erdek Körfezi’nde bir midye çiftliği yatırımına başladık. Akua kültür alanında kuruyoruz. Ayrıca ileri işlem tesisi yatırımımız var. Ön pişirimi yapılmış hazır yemek tarzında üretim olacak. İç piyasa için... Türkiye şu anda midyeyi ithal ediyor. Türkiye’de yeni yeni çiftlikler kurulmaya başlandı. Bu çiftlikler olursa midyeyi biraz daha hijyenik tüketeceğiz.

- Ne kadarlık ihracat yapıyorsunuz yılda?

Bu sene 25 milyon dolara yakın ihracat hedefliyoruz. Toplam ciromuzun yüzde 80’i ihracat. İhracatta temel felsefemiz halkımızın tüketmediği ürünleri satmak. Kara salyangozu, deniz salyangozu, göl gümüşü, tatlı su istakozu, deniz patlıcanı ihraç ediyoruz. Ayrıca hamsi ve karides ihracatımız da var.

- Akua Grup diye bir şirketiniz daha var. O tarafta neler yapılıyor?

Akua iştirakimiz. Orada 4 ortağız. Bizim üçte bir hissemiz var. Akua’nın yıllık ihracatı 20 milyon dolar. Karaburun Yarımadası’nda orkinos çiftliği var. Tamamı Japonya’ya ihraç ediliyor. Akua hem Türkiye’de hem yurtdışında faaliyet gösteriyor. Fas’ta iki balıkçı gemimiz var. Okyanus’ta pelajit balık avcılığı yapıyoruz. Libya’da ise 4 teknemiz var. Ayrıca Tunus ve Yunanistan’da benzer bir yatırımımız var. Bir teknemiz de Arnavutluk’ta çalışıyor. Akua’nın yurtdışı yatırımları yurtiçinden daha fazla. Bu konuda öncüyüz. Bizden başka Okyanus’ta avcılık yapan başka Türk yok. Fas ve Arnavutluk’ta gemiler kendi üzerimize. Libya ve Tunus’ta ise ortaklık şeklinde.

- Sektörde hangi konumdasınız?

Kocaman Balıkçılık olarak işlenmiş su ürünleri ihracatında bir numarayız. İç pazarda ise işlenmiş su ürünlerinde her beş sepetten birinde biz varız. Yüzde 20 pazar payımız var.

- Ürünleriniz hangi noktalarda satılıyor?

İç pazarda Metro, Kipa, Migros, MakroCenter, Real, Namlı, Özdilek, A101 gibi zincir marketlerde varız. A101’e kalamarla girdik. Aslında Hamsi fleto için gitmiştik kalamar istediler. Enteresan oldu. Demek ki kalamar halka da yayılıyor artık. Güzel bir gelişme.

- Yeni ürünler var mı?

İleri işlem ve kaplamalı ürünlerde kendimizi geliştiriyoruz. Evde direkt fırına konulabilecek ürünler sunacağız. Ar-Ge mutfağında süretli yeni ürünler geliştiriyoruz. Karides, kalamar ve hamsi fletoda iyiyiz. Ürün kalitemize güveniyoruz.

- Kaç çalışan var?

Bandırma’daki fabrikada 350 kişiyiz. Bilecik’te ise tereyağlı salyangoz tesisimiz var. Orada ise 70 kişi çalışıyor. Avrupa’nın en büyük tereyağlı salyangoz üreticisiyiz. Akua Group’ta ise 60 kişi var.

FRANSIZLAR’A TEREYAĞLI SALYANGOZ

- Salyangozu nerelere satıyorsunuz?

Bilecik’te sadece tereyağlı salyangoz üretimi yapılıyor. Avrupa, Amerika ve Uzakdoğu’ya satıyoruz. Ama ağırlıklı Avrupa. Ana pazar ise Fransa. Biz Bilecikte’ki fabrikayı açınca Fransa’da 2-3 fabrika kapandı. 30 ülkeye ihracatımız var. Rahmetli babam ‘tereyağına pabucunu ban, yersin’ derdi. Kurbağa ve salyangozu tamamen ihraç ediyoruz. Kurbağa için de ayrı bir tesisimiz var. Midye tesisini de ayrı bir alanda kuracağız.

- Kurbağadan ne kadar kazanıyorsunuz?

Yılda 400 ton üretimimiz var. Fransa ve İtalya’ya satıyoruz. 2 milyon dolarlık bir ihracatımız var. Canlı ve kesilmiş olarak satıyoruz. Tüm Türkiye’den topluyoruz. Ağırlık Çukurova ve Trakya. Biz mustahsillerden topluyoruz. Ama 2-3 bin aile ekmek yiyor. Bir o kadar aile de salyangozdan geçimini sağlıyor. Ayrıca Türkiye’de 300-400 dalgıç da deniz salyangozu ve deniz patlıcanı toplayarak geçiniyor. Türkiye’de yenmeyen kurbağa, salyangoz ve deniz gümüşünü ürüne dönüştürüp satıyoruz.

- İhracat kilogram fiyatı ne kadar sizde?

Ortalama ihracat kilogram fiyatımız 4-5 dolar. Kurbağa 14-15 dolar. Bazen 10 dolara düşüyor. Salyangoz ise 7-8 Euro civarında işlenmiş olarak direkt rafa giriyor.

CEZAEVİNE SALYANGOZ KABUĞU TAMİR ATÖLYESİ KURDUK

- Sosyal sorumluluk alanında ne gibi örnek çalışmalar yapıyorsunuz?

Bandırma Kapalı Cezaevi’nde salyangoz kabuğu tamir atölyemiz var. Kabukların yüzde 30’u doğada deliniyor veya kırılıyor. Bu kabuklara eti ve tereyağını koyup kızdırdığınızda akıyor. O yüzden biz bunları tamir ettiriyoruz. Normalde fabrikadaki işçiler bunu yapar ama biz cezaevinde atölye kurduk. 25-30 mahkum para kazanıyor. Salyangozu önce buharda haşlayıp çıkartıyoruz. Tekrar pişiriliyor. Sonra 3 saat tekrar soslarla pişiyor. Kabuklar yıkanıp temizleniyor. Delik ve kırık olanlar cezaevine yollanıyor.

HAMSİ DE ORKİNOS GİBİ KORUNMALI

- Orkinos konusunda da çalışmalarınız var. Neler yapıyorsunuz?

Orkinos’u Akdeniz’den alıyoruz ve Karaburun yarımadasındaki havuzlarda besliyoruz. Yağlansın diye yemliyoruz. Orkinosta 30 kg altı avlanmak yasak. 150-200 kilo avlanıyoruz. Orkinos her sene nisanda Cebelitarık’tan girip Manavgat açığında yumurta bırakır. Amerika’dan gelir turunu yapar yeniden Amerika’ya döner. Atlantik’i aşarak gelir ekimde çıkar gider.

- Takip mi ediyorsunuz?

Çok kolay takip ediyoruz. Çünkü uydu cihazları takılıyor. Hangi tarihte nerede olduğunu görüyoruz. Böyle yapmazsanız neslini koruyamazsınız. 2005’te nesli bitmek üzereydi. Ciddi bir koruma uygulandı. Türkiye’nin de aralarında olduğu 100’den fazla ülke katıldı. Kotalar uygulandı. Orkinosun bitme riski kaktı. Bu neden hamsi, palamut, kalkan veya lüferde yapılmasın. Bunlar da sınır aşan balıklar. Ülkeler anlaşıp yapması lazım. Biz ülke olarak  kendi yasaklarımızı koyuyoruz. Bizde 9 santimden küçük hamsi avlamak yasak. Ama Gürcistan ve Abhazya’da her boy hamsi avlanıyor. Biz uyguluyoruz ama komşular uygulamıyor. Karadeniz ülkeleri biraraya gelip karar alması lazım. Ayrıca balıkçılara mesleki yeterlilik belgesi verilmeli. Belge olanlar bu işi yapmalı.

Deniz Haber Ajansı