Petrol fiyatlarındaki düşüş tankere yaradı, önce kira geliri sonra gemi fiyatları fırladı. Yılbaşında 70 dolara yakın seviyede seyreden brent petrolün varil fiyatının son haftalarda 20 doların altına düşmesi, stoklama talebini artırdı.
Bu durum şubat ayında dip yapan tanker piyasasına talebi rekor düzeyde artırdı. Tankerler sadece taşıma amaçlı değil, depolama içinde kullanılınca mart ortasında VLCC tipi tankerlerin günlük kiralama bedeli bir önceki aya oranla yüzde 700’den fazla arttı. Bu artış ile yeni inşa ve ikinci el tanker fiyatları da bir anda yükseldi. VLCC’nin bir küçüğü olan Suezmax gemilerde de fiyatlar arttı.
Nisanın son haftasında ise ham petrol taşıyan tankerlerin yanı sıra ürün tankeri taşıyan benzin, fuel oil, nafta, gasoil taşıyan ürün tankerlerinde de günlük kira bedelleri iki katından fazla arttı.Bilindiği üzere; fiyat artışı en fazla VLCC tankerlerinde oldu. VLCC (Very Large Crude Carrier), ULLC (Ultra Low- Cost Carrier) gemilerden sonra dünyadaki en büyük sıvı yük taşıyan gemiler olarak biliniyor. VLCC’ler 180 bin ila 320 bin DWT arasında değişiyor. Bu gemiler yaklaşık 300 metre uzunluğa, 58 metre genişliğe ve 31 metre derinliğe sahip. Büyüklük olarak, VLCC’nin ardından ise adını ünlü Süveyş Kanalından alan Suezmax gemiler geliyor. Bu gemiler, 120 bin ila 200 bin DWT arasında değişiyor. Yasa, Marinsa, Ciner, Beşiktaş, Yıldırım gibi büyük holdinglerin yer aldığı Türk sahipli tanker filosunda; 100 bin DWT üzeri yaklaşık 22 gemi bulunuyor. Türk armatörlerin filosundaki en büyük tanker gemiler ise Suezmax’lardan oluşuyor.
VLCC tipi gemi sadece Mehmet Emin Karamehmet’in kızı Gülsün Nazlı Karamehmet Williams Yönetim Kurulu Başkanlığını yaptığı Cenevre merkezli Advantage Tankers’in filosunda bulunuyor. Advantage geçen yıl iki gemi alarak, VLCC pazarına giriş yapan ilk Türk armatör olmuştu.
'Gemilerin ikinci el değeri de hızlı yükseldi'
Sektörün önde gelen brokerlerinden Pelikan Denizcilik ortağı Meltem Süloğlu, Karamehmet’in ardından diğer bazı Türk armatörlerin de VLCC pazarına girme hazırlığında olduğunu söyledi. Gizlilik anlaşmaları nedeniyle bu armatörlerin isimlerini açıklamayan Süloğlu, birkaç Türk armatörün ikinci el VLCC tanker satın almak için görüşmelere başladığı bilgisini verdi.
VLCC gemilerin ikinci el değerinin petroldeki gelişmelerin ardından son haftalarda rekor düzeyde arttığını ifade eden Süloğlu, “Yakın zamanda 1998 yapımı bir VLCC tanker bile 25 milyon dolara satıldı. 2005 yapımı VLCC 38 milyon dolardan satılırken, 2006 yapımı başka bir VLCC tanker ise 39.8 milyon dolara satıldı” dedi.
VLCC tankerlerde yeni inşa tarafında da hareketlilik yükseldi. Son olarak, dünyanın önde gelen armatörlerinden NYK Line geçen hafta, Çinli NACKS’a 310 bin DWT’lik VLCC tanker siparişi verdi. 90 milyon dolar değerindeki geminin 2021 yılında piyasaya girmesi bekleniyor.
VLCC pazarına ilk yatırımı 2019’da Karamehmet yapmıştı
Çukurova Holding Yönetim Kurulu Başkanı ve Geden Line sahibi Mehmet Emin Karamehmet’in kızı Gülsün Nazlı Karamehmet Williams'ın Yönetim Kurulu Başkanlığını yaptığı Advantage Tankers, VLCC piyasasına giren Türk sahipli ilk şirket olmuştu. Geçen aralık ayında ilk kez DÜNYA’nın gündeme taşıdığı üzere; Advantage Tankers, Hong Kong merkezli Associated Maritime Şirketinden, 2009 yapımı 297 bin DWT taşıma kapasitesine sahip M/T NEW MEDAL ve M/T NEW GLOBE isimli VLCC’leri 80 milyon dolara satın almış, M/T ADVANGE VALUE ve M/T ADVANTAGE VIRTUE isimlerini vererek filoya katmıştı Advantage Tankers, son olarak geçtiğimiz haftalarda Hong Kong merkezli Associated Maritime şirketinin işletmesinde bulunan 3 adet, 297 bin DWT taşıma kapasitesine sahip ham petrol taşıyıcı tankeri 140 milyon dolara satın aldı. Böylece filosundaki VLCC gemi sayısı 5’e çıktı.
2009 yılında Dalian ve BohaiTersanesi ile 2010 yılında Jiangnan Changxing Tersanesi'nde inşa edilen 330 metre boyunda, 60 metre genişliğinde ve 297 bin DWT ham petrol taşıma kapasitesine sahip, M/T NEW TALISMAN, M/T NEW CREATION ve M/T NEW CORAL isimli VLCC tankerleri, toplam 140 milyon dolara Cenevre merkezli Advantage Tankers şirketine satıldığı kaydedildi.
Advantage Tankers ve 2014 yılında Cenevre’de kurulmuştu.
'Krizin kar edeni tanker piyasası oldu'
Öğretim görevlisi, ekonomist Harun Şişmanyazıcı, petrol fiyatlarındaki düşüşün tanker piyasasına etkisini şu şekilde özetledi:
“Petrol fiyatlarındaki bu düşüşün ana nedeni, bilindiği üzere talepteki azalma ve daha da ötesinde OPEC ve Opec dışı ülke Rusya’nın özellikle Suudi Arabistan ile petrol üretimini kısma konusunda anlaşamamaları, bunun sonucu olarak da tam tersi üretimlerini artırmalarından kaynaklandı. Ayrıca ABD’nin bugün için çok önemli bir petrol üreticisi ve ihracatçısı olmasına rağmen kaya gazı ve petrolü ürettiğini ileri sürerek bu üretim kısıntısı içinde yer almak istememesi bu gelişmeye olumsuz katkı sağladı. Diğer önemli bir etmen ise dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin’in 2020’nin ilk çeyreğinde ciddi oranda yıllık yüzde 6.8, bir önceki çeyreğe göre ise yüzde 9.8 küçülmesi oldu. Bu ülkenin ocak –şubat döneminde ham petrol ithali 2019 ortalaması olan günlük 3.5 milyar ton-mil den neredeyse 0.2 milyar ton-mil’e düştü. Böylece bu dönemde VLCC’lerin günlük kiralama bedelleri (time charter), 103 bin dolardan 18 bin dolara geriledi. Zaman esaslı bağlantılarda ise ‘rate’ler yüzde 20 düştü. Piyasada ham petrol talebi ile arzı arasında günde 25 milyon barillik bir fark ortaya çıktı. Bu farkın yarattığı fiyat düşüşleri üzerine üretilen malı üretim alanlarında denizde stoklamak, ya da bu düşük fiyattan spekülatif veya stratejik stoklama yapmak gündeme geldi. Ya da yolda satmak üzere büyük tonaja, örneğin VLCC ve Suezmax’lara talep aşırı artınca bu sefer bu gemilerin günlük getirileri bir anda mart ortasında artmaya başladı. ‘Scruber’siz VLCC’lerin günlük getirileri yüzde 728 artarak 279 bin dolar, Suezmax’ların ise yüzde 595 artış ile 120 bin dolara çıktı, Aframax’larda ise 43 bin dolar oldu. Sonuç olarak, petrol fiyatlarının bu durumu tanker piyasasının işine yarayıor. Tanker yaşanılan bu krizden etkilenen değil, kar eden taraf oldu.”
DENİZ HABER AJANSI
