Washington'un 10 Ocak'ta Rusya'nın petrol tedarik zincirini hedef alarak uygulamaya koyduğu yeni yaptırımlar tanker navlun fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Çin ve Hindistan'daki birçok alıcı ve liman yaptırımlardan etkilenen gemilerden kaçınarak ticareti daha da zorlaştırıyor.
Pasifik'teki Kozmino Limanı'ndan ihraç edilen Rus ESPO Blend ham petrolü için verilen teklifler, Çin'e gemi çıkışlı teslim (DES) bazında ICE Brent'e kıyasla varil başına 3 ila 5 dolar arasında değişen primlere sıçradı. Piyasayı yakından tanıyan üç tüccara göre bu artış, milyonlarca dolar yükselen Aframax tanker navlun fiyatlarındaki dramatik yükselişin ardından geldi.
Ocak yaptırımlarından önce, güçlü kış talebi ve rakip İran türleri için daha yüksek fiyatlar, Çin'de ESPO Blend ham petrolü için spot primleri varil başına yaklaşık 2 dolara çıkarmıştı. Bu, 2022'de Ukrayna savaşı başladıktan sonra görülen varil başına 6 dolara varan indirimlerden önemli bir toparlanmaya işaret ediyordu.
Hindistan'da da talebin etkilendiği görülüyor.
Hindistan genellikle ay ortasında Rus ham petrolü için teklif alıyor, ancak bu teklifler azaldı.
Rus ham petrolü 2024 yılında Hindistan'ın ithalatının %36'sını ve Çin'in ithalatının yaklaşık %20'sini oluşturarak bu pazarların Rusya'nın petrol ihracatı için öneminin altını çizdi.
Yeni yaptırımlar öncelikle Rusya'nın deniz yoluyla petrol ihracatının yaklaşık %42'sini taşıyan tankerleri hedef alıyor ve bu tankerlerin ana varış noktaları Çin ve Hindistan. Yaptırım uygulanan bazı tankerler muafiyet süresi boyunca petrol boşaltıyor olsa da lojistik zorluklar devam ediyor. Hindistan Petrol Bakanı Pankaj Jain, Rus petrolü yüklü tankerlerin 27 Şubat'a kadar boşaltılması ve ödemelerin 12 Mart'a kadar yapılması gerektiğini açıkladı.
Çin'de de gecikmeler artıyor. Yeni yaptırım uygulanan tankerler, feragat koşulları yerine getirilse bile petrol boşaltma konusunda engellerle karşılaşıyor. Veriler, ESPO ve Sokol ham petrolünü taşıyan Huihai Pacific ve Viktor Titov gibi tankerlerin Tianjin ve Qingdao gibi limanlarda tahliye için haftalarca beklediğini gösteriyor. Bu arada Hindistan, 10 Ocak'tan bu yana yeni yaptırım uygulanan dokuz tankerin petrol boşalttığını ve ilave Ural ham petrolü sevkiyatlarının da yolda olduğunu gördü.
Yaptırımların ve Çin'in Shandong Liman Grubu'nun uyguladığı yasağın arzı önemli ölçüde etkilemesi bekleniyor.
Danışmanlık şirketi FGE'ye göre, Shandong Eyaletindeki rafineriler yakın vadede günlük 1 milyon varil (bpd) ham petrol arzını kaybedebilir. Bağımsız rafineriler halihazırda faaliyetlerini azaltıyor ve alternatif tedarik maliyetlerinin yükselmesi nedeniyle kesintilerin Şubat ayına kadar 400.000 varile ulaşması bekleniyor.
Çin'in Uzak Doğu'dan ham petrol ithalatı geçen hafta son altı ayın en düşük seviyesi olan 717.000 varile geriledi ve analistler önümüzdeki haftalarda da ithalat seviyelerinin düşük seyredeceğini öngörüyor. Hindistan ise 450.000 varillik Rus ham petrol arzında potansiyel kesintilerle karşı karşıya. Hintli rafineriler, Rusya'nın daralan arzını telafi etmek için mart ve nisan aylarında Orta Doğu, Afrika ve ABD'den alternatif kaynaklar aramaya başladı.
Hem Çin hem de Hindistan yaptırımların yarattığı zorlukların üstesinden gelmeye devam ederken, küresel petrol piyasaları üzerindeki daha geniş kapsamlı etkiler de netleşiyor. Artan maliyetler, lojistik gecikmeler ve Rus petrol arzının azalması ticaret modellerini yeniden şekillendiriyor ve rafinerileri daha pahalı alternatifler aramaya itiyor. Yaptırımlardan muafiyet dönemi sona erip yeni kısıtlamalar tam olarak yürürlüğe girdikçe, Rusya'nın Asya'ya petrol ihracatında daha fazla kesinti yaşanması kaçınılmaz görünüyor.
İstanbul Haber Ajansı
