Tahsis edilmiş arsalarda kullanım süresinin dolmasına az kaldığı için yatırımda isteksiz davranan tersaneciler, yeni bir 49 yıllık sürenin gelmesiyle hareketlendi. Kriz nedeniyle ötelenen projeler yeniden gündeme alındı. Yatırımı yapmayanlardan arsalar geri alınacak.
Daha önce yapılmış 49 yıllık kiralamaların bitimine 18 yıl kala, kullanılan süreler sıfırlanarak yeniden 49 yıllık tahsis kararı alınması, ayrıca kira berelinin cironun binde 1’ine düşürülmesi tersane yatırımlarını hareketlendirmeye başladı. Sektör yetkililerine göre projeler yavaş yavaş raftan indiriliyor.
Tahsis sürelerinin bitimine az bir süre kalması yatırımcıyı caydırıyor, tersane projeleri başlayamıyordu. Şimdi ise yeni tahsisler için Milli Emlak’la sözleşme yapan şirketler, yatırım zorunluluğunun da etkisiyle, haklarını korumak için yatırım yapmaya başladı.
Gemi ve Yat ihracatçıları Birliği (GYİB) Başkanı Başaran Bayrak, “2008’de ekonomik kriz yaşandığında Türkiye'de 71 tersane vardı. Ama 40'dan fazla tersane de yatırım için teşvik almış veya ihracatı onaylanmış bekliyordu. Krizle birlikte yatırımları ötelendi. Şimdi bu tersaneler bu haklarını kaybetmemek için zor şartlarda da olsa yatırımlarını bir şekilde yapmaya başladılar. Pazarda bir büyüme olduğu için değil de bu insanlar şartlarını zorlayarak en azından haklarını kaybetmemek istiyorlar” dedi.
“71 tersane izni verilmişti. Ancak krizlerde yatırımlar yapılmadı. Kira sözleşmelerinin 49 yıla çıkması tersanelere inanılmaz bir hayat oldu” diyen TOBB Denizcilik Meclis Başkanı ve Armatörler Birliği Başkan Vekili Erol Yücel, son durumu şöyle değerlendirdi: “İlk dönemde verilen tersane izinleri, 1. Kriz, 2.kriz, 3. kriz derken artık sonlara yaklaşıldı, kullanım izinleri gitti. Son 10 yılı kalmış yere yatırım yapmazsınız. Şimdi 49 yıla çıkarılmasıyla önemli bir aşama kaydetti. Mevcut yatırımcı için gelecek vaat eden bir yatırım oldu. İnşa etmesi gereken varsa herkeste öyle bir şey başladı, daha olumlu bakılıyor. Kredi verecek banka için varlığın teminat değeri arttı. Yatırım yapılabilir bir alan oldu. Dolayısıyla kimse de bu hakkı kaybetmek istemez. Olay bu. Yabancı yatırımcı da bu nedenle gelmiyordu, onlar da gelmekten çekinmeyecek. Türkiye’de denizcilik sektöründe büyük fırsatlar var” diye konuştu.
Yalova Tersaneciler Derneği Başkanı Fazıl Uzun, bu aralar dikkat çeken kıpırdamanın, 49 yıllık anlaşmalar sonrası başladığını, 1 yıl içinde yatırım yapmayanların tahsislerinin iptal edilmesi söz konusu olduğu için Milli Emlak’la sözleşme yapanların başlamak durumunda olduklarını söyledi. Uzun, şunları aktardı: “Bu sıralar herkesin içinde bir kıpırdama isteği var. Heyecan var. Herkes yatırımını bir an önce gerçekleştirmek istiyor. Şartlar maalesef buna çok izin vermiyor. Genelde ‘sermayem var, yapayım’ denilecek yatırımlar değil bunlar. Uluslararası konjonktüre çok bağlı. Yatırıma başlarsın, iş alırsın, yatırıma devam edersin. Bu aralardaki kıpırdamanın nedeni, 49 yıl başladı. Milli Emlak ile anlaşmalar yapılıyor. Hareketlenme bundan sonra başlıyor. 1 yıl süre veriliyor çünkü. Başladığınızı gösterirseniz belki ek süre alacaksınız. Ama başlamanız gerekiyor. Bu da yatırıma itici bir madde. Bu aralar dikkat çeken gelişme birleşmelerdir. 40 tersane vardı bizim bölgede, birleşmelerle 35’e düştü. Daha büyük firmalar çıkıyor böylece. Bakım onarıma kayış var. Nakit girişi oluyor çünkü. Yeni inşa uzun vadeli dönüyor. Türkiye’nin bakım onarım üssü haline gelmesi gerekiyor. Güney Kore havuzları satıyor. Uygun fiyatlı. Alıp getiriliyor."
Altınova Tersane Girişimcileri İdari ve Mali İşler Müdürü Ayhan Kayatürk de bölgede yatırımların hızlandığını, yatırımcının önünü daha iyi gördüğünü, yatırımlarda tahsis süresinin 2065 yılına kadar uzatılmasının etkili olduğunu söyledi.
GİSBİR Başkanı Murat Kıran ise tersane yatırımlarında canlılık olmadığını belirtti. Kıran, “Tersane yeri olarak ayrılmış, 2008'den önce alınmış tersaneler olduğu doğrudur. Yeni yönetmelik çıkıyor zaten, buraya yatırım yapmamış, yatırıma başlamamış olanların hepsinin elinden alacaklar bunları. Ama bunlar yatırım yapacak mı birlikte göreceğiz” dedi.
Bakım onarıma kayılıyor
Yeni gemi siparişlerinde azalma var. Tersaneler kapasitelerini bakım onarım pazarındaki hareketlilikten faydalanarak değerlendiriyor. Daralan pazara alternatif olarak birçok tersane, bakım, onarım havuzları kuruyor. Güney Kore’den havuz getiren şirketler var. TOBB Denizcilik Meclis Başkanı ve Armatörler Birliği Başkan Vekili Erol Yücel, “Yeni kurallar gereği eskiden 5 yılda bir havuza, bakıma girme zorunluluğu vardı, şimdi 2.5 yılda bire indi bu. Bu da tersane ihtiyacı doğuruyor. Tuzla ve Yalova dünyada kendi kabul ettirdi. Bakım onarımda çok iyiyiz. Çok iyi gidiyoruz. Bölgesinde bakım onarım üssü olmak üzere Türkiye. Yalnız gemi bakım onarıma geldiğinde armatör Türkiye’ye gönderiyor ama mesela MAN şirketinin teknik elemanının da gelmesi lazım. Onlar güvenlik nedeniyle gelmeyi reddediyor” dedi.
Eski gemi satışı ihracatı artırdı
Başaran Bayrak, ihracattaki gelişmeyi de şöyle değerlendirdi: “İhracat rakamlarına baktığınız zaman iki aydır sanayi sektörleri arasında en fazla ihracat artışı sağlayan sektörüz. Geçen ay şubatta yüzde 40 artış sağladık. 60 milyon dolardı 84 milyon dolar oldu. Bu ay yüzde 87.3 artış sağladık. Yani 80 milyon olan ihracatımızı 148 milyon dolara çıkardık. Bu yeni siparişler aldık da çok gemi ihraç ediyoruz anlamı taşımasın. Eldeki Türk bayraklı ikinci el gemileri yurtdışına satıyoruz. Sipariş defterine baktığımız da böyle bir artış yok. Eskiden alınmış siparişlerin de bunda etkisi var elbette.
DENİZ HABER AJANSI
